Dün açıklanan veriler sonrası Türkiye’de son 10 yıldır ekonomiyi sürükleyen özel tüketimin durduğu görülüyor.
Ucuz kredi ve devletin sosyal desteğine dayalı harcama döneminin bittiği anlamına gelen bu veriler, vatandaşın da özel sektörün de tasarruf dönemini başlattığını gösteriyor.
Enflasyon nedeniyle reel gelir son bir yıldır satın alma gücünü yitirirken, bu olumsuz etkiye tarım-dışı çalışan sayısının azalması da eklendi. Bu harcayacak geliri olmayan kitlenin artması demek.
Betam Araştırma Raporu’na göre; Eylül 2018, döneminde tarım dışı sektörlerin hepsinde istihdam kayıpları sözkonusu. Sanayide 32 bin, inşaatta 29 bin ve hizmetlerde 50 bin kişi işini kaybetmiş durumda.
HASILAT GELİRLERİNDE DURUM
Satın alınan mal ve hizmetlerden elde edilen hasılata bakıldığında da durumun pekiştiği görülüyor. İnşaat, Ticaret ve Hizmet sektöründe ciro ivmesi kaybolurken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış toplam ciro endeksi bir önceki aya göre %2,4 azaldı.
İş Bankası Araştırma Ekibi Kasım bütçe değerlendirmesinde durumu özetliyor:
“Yılın ikinci yarısından itibaren iktisadi faaliyetteki yavaşlamanın vergi gelirlerine yansıdığı
görülmektedir. Ayrıca, iç talebi canlandırma adına verilen teşviklerin bütçe gelirlerini baskıladığı dikkat çekmektedir. Yıl sonu bütçe açığı öngörüsünün 72,1 milyar TL olduğu göz önünde bulundurulduğunda, Aralık ayında bütçe açığının yüksek düzeyde gerçekleşebileceği değerlendirilmektedir.”
VERGİ İNDİRİMLERİ GEÇEN YILA EŞ TALEP GETİRMEDİ
Hükümetin yıl sonu için beyaz eşya ve otomotivde yaptığı indirimler de yeterli desteği sağlamadı. Önceki yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında büyük düşüşler gözleniyor.
Özetle özel tüketime dayalı son 10 yıllık model durdu.
