Türkiye’nin kaymağını “yandaş şirketler” yemiş. AKP’ye yakınlıkları ile bilinen 10 firmanın, son 10 yılda kamudan aldıkları ihalelerin değeri 205 milyar dolara ulaştı. Listenin ilk üç sırası çok tanıdık, pek çok ihalede karşımıza konsorsiyum olarak çıkan Limak, Cengiz ve Kolin.
BOLD – Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Tayyip Erdoğan, 27 kasım 2018’de yaptığı konuşmada, “Türkiye’nin kaymağını kim yiyor?” tartışması başlatmıştı. Erdoğan’a göre ülkenin kaymağını Çankaya, Şişli, Kadıköy ve Beşiktaş gibi semtlerde oturanlar yiyordu!
YASAL YOLDAN SERVET TRANSFERİ
Oysa rakamlar öyle söylemiyor. Türkiye’nin kaymağı son 10 yılda, Tayyip Erdoğan’ın yanından hiç ayrılmayan iş adamlarına “resmen” transfer edilmiş. Bütün kaymak, kamu ihaleleriyle yandaşlara aktarılmış.
Gazete Duvar yazarı bahadır Özgür, bu süreci, “AKP tarihini, aynı zamanda yasal yollardan servet transferinin de tarihi olarak okumak lazım.” ifadesiyle değerlendiriyor. Özgür’ün yazısında, sadece 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu (KİK) ve Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) anlaşmaları üzerinden bile milyarlarca dolarlık servetin, belli bir zümreye nasıl kolayca aktarıldığını görmek mümkün.
2013’TE REKOR DÜZEYE ÇIKIYOR
KİK vasıtasıyla servet transferi 2006’dan sonra inanılmaz büyük bir hız kazanıyor. Bu tarihten sonra ihale miktarları azalırken, ihale tutarları katlanarak artıyor. Özellikle 2013’ten sonra makas rekor düzeyde açılıyor.
Son 10 yılda imzalanan KÖİ projelerinin sözleşme değeri 120 milyar doları buluyor. Bunların dağılımında havaalanları 68 milyar dolar, enerji 25,3 milyar dolar, karayolları 14 milyar dolar, şehir hastaneleri ise 10,6 milyar dolarla ön planda. Hazine garantileri, kur, projelerin işletilmesinden gelecek gelir derken ortadaki servet muazzam boyutlara ulaşıyor. Şirketlerin kabaca kazanacağı parayı tahayyül edebilmek için sözleşme değerlerini 2-3 katıyla çarpmak yeter.
İŞTE KAYMAĞI YİYEN ŞİRKETLER
Peki, bu kadar para hangi firmaların cebine gidiyor?
Dev ihalelerden payı kimler almışsa, son 10 yılda en büyük servet transferi de onlara yapılmış demektir. İsimleri kamuoyunca malum. Kolin, Cengiz, MNG, Kalyon ve Limak. Bunlara bir de karayolu ihalelerinde söz sahibi Makyol eklenmeli. 2017’de KİK üzerinden aldıkları paylar şu şekildeydi:
- Makyol 10,6 milyar lira,
- Cengiz Holding 7,9 milyar lira,
- Kalyon 6,9 milyar lira,
- Kolin 4,6 milyar lira.
KİK kapsamında doğrudan alım ve davet usulleri hariç yapılan 100 milyar liralık ihalenin yüzde 30’u bu dört şirkete gitmiş. İhalelere katılan şirket sayısı ise 20 bini buluyor.
10 ŞİRKETE 205 MİLYAR DOLARLIK İHALE
AKP döneminde bu 10 şirkete toplam 205 milyar dolarlık proje verildi. Bu miktar, toplam dış borcun yarısına, geçen yılın Gayri Safi Milli Hasılası’nın da neredeyse yüzde 25’ine denk geliyor.
Özetle bugünkü kur üzerinden 1 trilyon lirayı aşkın servet AKP döneminde bu 10 şirkete transfer edildi. 3. havaalanını alan beş şirketin aldığı payının toplamı da 160 milyar dolar. Bunlardan Cengiz-Limak-Kolin üçlüsü ayrıca enerjinin en kârlı alanı olan dağıtımda Boğaziçi, Uludağ, Akdeniz ve Çamlıbel’de de ortaklar. Bazı liman ve otoyol projelerinde de ikili ortaklıkları mevcut.
