AKP’nin iktidara geldiği 2002’de 29 milyon lira olan batık krediler, 2019’da 294 milyon liraya ulaştı. İktidarın özellikle seçim dönemlerinde müjdelerle açıkladığı kredilerin kamu bankaları üzerindeki yükü büyüyor.
BOLD – Ticaret Bakanlığının verilerine göre, 2002 yılından bu yana Eximbank’tan tüm sektörlere verilen krediler arasından batık krediye dönüşenlerin tutarı yaklaşık 300 milyon liraya yükseldi. Donuk alacak tutarı ise 480 milyon 648 bin lira oldu.
CHP İzmir Milletvekili Kamil Okyay Sındır, Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan’ın yanıtlaması istemiyle hazırladığı soru önergesinde, kamu bankalarının 2002 yılından bu yana sektörlere göre kullandırdığı kredi miktarını ve ödeme durumlarını sordu.
Pekcan’ın yanıtı, futbol kulüplerine ve yandaş yayın organlarına kamu kaynakları ile kredi kullandıran iktidarın, birçok sektörde verdiği kredileri geri almakta zorlandığını ortaya koydu.
Eximbank’ın donuk ve batık alacaklarına ilişkin verileri de paylaşan Pekcan’ın yanıtına göre, 2002 yılında 32 milyon TL olan donuk alacak kalemi, 2019 yılında 480 milyon TL’ye (15 kat) yükseldi. 2002 yılında 29 milyon TL olan batık kredi miktarı ise 10 kat artışla 2019 yılında 294 milyon TL’ye ulaştı.
Toptan ve perakende sektöründe toplam batık kredi miktarı 46 milyon TL, imalat sektöründeki batık kredi miktarı ise 248 milyon TL olarak açıklandı.
2002 yılında 6 milyon TL iken 2018 yılında toplamda 121 milyon TL’ye ulaşan imalat sektörü batık kredi tutarı, 2019’un altı ayında 126 milyon TL arttı.
2.16 MİLYAR TL’LİK KREDİ YAKIN GÖZETİM ALTINDA
Yanıtta, geri ödemelerinde aksama olduğu için yakın gözetim altına alınan kredi tutarları da yer aldı. Eximbank’tan şirketler ile KOBİ’lere aktarılan ve “yakın gözetim altında” olan toplam kredi tutarı 2 milyar 160 milyon TL oldu.
KİŞİLER, KURUMLAR VE DEVLET BORÇ BATAĞINDA
Öte yandan, bu yılın ilk 4 ayında borcu yüzünden 601 bin kişi yasal takibe düştü. Sadece nisan ayı içinde 103 bin kişi bankalara olan borcunu ödeyemedi. Devletin net borcu 1 yılda yüzde 134 arttı. Firmaların borcu ise durgunluğa rağmen artmaya devam ediyor.
Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Risk Merkezinin nisan raporu, Türkiye’nin borç gerçeğini yeniden hatırlattı. Türkiye’de hem firmalar hem de 7’den 77’ye tüm gerçek kişiler borç batağında.
Bunlara son aylarda devlet de eklendi. Rapora göre borç, durgunluğa rağmen artmayı sürdürüyor. Ekonominin tüm kesimlerinin bankalara olan kredi borcu 2.7 trilyon TL’yi aşmış durumda. Buna rağmen enerji, inşaat gibi en riskli sektörlere kamu bankaları eliyle kredi verilmeye devam ediyor.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun (BDDK) mayıs ayı raporuna göre tüm sektörlerin borçluluğu geçen yıla göre artarken, sektörlerin gelirleri azalıyor.
Sektörel borçlulukta kritik seviyelerde olan 2 sektör özellikle öne çıkıyor: İnşaat ve enerji. İnşaat sektörünün 238 milyar TL nakdi kredi borcu bulunurken; elektrik, gaz, su üretim ve dağıtım sektörünün ise 208 milyar TL nakdi kredi borcu bulunuyor.
Enerji sektörünün artan borçluluğu karşısında halkın omzuna elektrik faturaları yansıyor. İnşaat sektörü ise krizde olmasına rağmen bankalardan kredi bulmaya devam ediyor. Geçen nisan ayına göre ciro endeksi yüzde 14 gerileyen inşaat sektörünün borcu sadece 1 yılda yüzde 12.7 arttı.
Kamu kesiminin toplam brüt borcu 2019 Mart sonu itibariyle 1.2 trilyon lirayı aşmış durumda. geçen yıl mart ayında kamu kesiminin brüt borcu 986 milyar liraydı. Böylece kamu kesimi borcu 1 yılda yüzde 28.2 artış göstermiş oldu.
KAMUNUN NET BORCU BİR YILDA YÜZDE 134 ARTTI
Artan borçta seçim ekonomisi ve yaşanan durgunluk sebebiyle oluşan bütçe açıkları etkili oldu. Kamu kesimi brüt borcundan kamunun sahip olduğu varlıklar düşülerek kamu kesimi net borcu ortaya çıkıyor. Kamu kesimi net borcu geçtiğimiz 1 yıl içinde tam yüzde 134 arttı.
2018 yılının mart sonu itibariyle 264 milyar TL olan kamu kesimi net borcu bu yılın mart sonu itibariyle 619 milyar TL’ye yükseldi.
BORCUNU ÖDEYEMEDİĞİ İÇİN YASAL TAKİBE DÜŞENLER YÜZDE 23 ARTTI
2019 nisan ayı içinde 103 bin kişi bankalara olan kredi borcunu ödeyemedi. Geçen yıl nisan ayında bu sayı 84 bin kişiydi. Bireysel kredi veya kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe düşen kişi sayısı, 2019 yılı ilk 4 ayında 2018 yılının aynı dönemine göre yüzde 23 artarak 601 bin kişi oldu.
“EN TEMEL İHTİYAÇLAR DAHİ BORÇLA KARŞILANIYOR”
CHP Genel Başkan Yardımcısı Aykut Erdoğdu, “Hanelerin borç sorununa acilen el atılmazsa sosyal patlamalar kaçınılmaz olacak” dedi.
Erdoğdu, AKP iktidarında vatandaşların en temel ihtiyaçlarının dahi borçlanılarak karşılandığı bir kredi düzeni yaratıldığını söyledi.
Reel ücretlerin enflasyona yenildiği bir ekonomide insanların geçinebilmek için zorunlu olarak krediye yöneldiğine dikkati çeken Erdoğdu, bu durumun her geçen yıl hane halkı borçlarını artırdığını ifade etti.
Erdoğdu, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bu borçlar vatandaşların yeterli geliri olmamasından dolayı ödenememiş, icraya düşmüş ve nihayetinde varlık yönetim şirketlerinin eline düşmüş durumda. Tüketici kredileri ve bireysel kredi kartlarındaki tahsili gecikmiş alacak miktarı 5 Temmuz 2019 itibarıyla 19.7 milyar TL’yi geçti.
Bu insanların hayata yeniden başlayabilmesini sağlamak için vatandaşın ödeyemediği kredi borcunu, varlık yönetim şirketlerinin bankalardan aldığı fiyattan alacak ve anapara ödemesini belli bir takvime yayarak tahsil edecek bir ‘Borç Yapılandırma Fonu’ kurulması gerekli.”