AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Türkiye’nin gece yarısı imzaladığı karar İstanbul Sözleşmesinden çekilmesine ilişkin kararıyla TBMM ve Anayasa’yı adeta yok saydı. TBMM’nin Anayasa’nın 90’ncı maddesine göre kanunla çıkardığı uluslararası sözleşmeyi yalnızca Meclis’in çıkaracağı bir kanunla sonlandırabileceği, Türkiye’nin Cumhurbaşkanlığı kararıyla İstanbul Sözleşmesinden çekilemeyeceği belirtiliyor.
BOLD – AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın geçtiğimiz hafta sonu İstanbul Sözleşmesinden çekilmeyle ilgili kararının Anayasa ve yasalara tamamen aykırı bulundu.
Türkiye, 2011 yılında kabul edilen İstanbul Sözleşmesi’ni ilk imzalayan ve onaylayan ülkeydi. Sözleşme, 10 ülkenin onayıyla 2014 yılında yürürlüğe girmiş ve Temmuz 2019 itibariyle 34 devlet ve Avrupa Birliği tarafından da onaylanmıştı Sözleşme, uluslararası hukukta kadına karşı şiddetin, kadın erkek eşitsizliğinin ve kadınlara karşı yapılan ayrımcılığın sonuçları olduğuna vurgu yapan ilk sözleşme özelliğiyle biliniyor.
TBMM, 24 Kasım 2011 tarihli Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesini 6251 sayılı kanunla kabul etti. Anayasamızın 104’üncü maddesinin 11’inci fıkrası uluslararası antlaşmaları onaylama yetkisini Cumhurbaşkanına veriyor. Ancak Anayasanın 90’ıncı maddesi, Cumhurbaşkanının uluslararası antlaşmaları onaylayabilmesini Türkiye Büyük Millet Meclisinin “onaylamayı bir kanunla uygun bulması” şartına bağlıyor. Maddede “Türkiye Cumhuriyeti adına yabancı devletlerle ve milletlerarası kuruluşlarla yapılacak antlaşmaların onaylanması, Türkiye Büyük Millet Meclisinin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlıdır” hükmü bulunuyor. Anayasanın 90’ncı maddesine göre uluslararası antlaşmaların onaylanması yasama yetkisinde bulunuyor. Bu nedenle Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenmesi Anayasa’ya aykırı.
KARARNAME HUKUKSUZ
Yine Anayasa’nın 104’ncü maddesine göre Cumhurbaşkanı yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Erdoğan, İstanbul Sözleşmesinden çekilme kararını 9 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin 3’ncü maddesine göre verdiğini belirtti. Ancak Cumhurbaşkanının yasama yetkisine ilişkin bir konuda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarma yetkisi bulunmuyor. Dolayısıyla 9 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, uluslararası antlaşmaların onaylanması ve sona erdirilmesine ilişkin hükümlerinin, onaylanmaları için kanunla uygun bulunması gereken antlaşmalar bakımından yetkisizlik kapsamında bulunduğu kaydediliyor.
ERDOĞAN, YETKİYİ GASP ETTİ
Sonuç olarak İstanbul Sözleşmesinden çekilmeye ilişkin Cumhurbaşkanlığı kararının dayandığı olan 9 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin Anayasa’ya aykırı. Erdoğan, kanunla kendisine verilmeyen bir yetkiyi kullanarak, yani TBMM’nin yetkisini gasp ederek İstanbul Sözleşmesine ilişkin kararı yayınladı.
CUMHURBAŞKANI KARARIYLA FESHEDİLEMEZ
Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Kemal Gözler de TBMM’nin onayladığı bir uluslararası antlaşmanın sona erdirilmesinin yine Meclis’in yeni bir kanunla yapılabileceğini kaydediyor. Gözler, “TBMM yeni bir kanun çıkarmadıkça, sadece Cumhurbaşkanı kararıyla sona erdirilemez. İstanbul Sözleşmesi, TBMM tarafından 24 Kasım 2011 tarih ve 6251 sayılı Kanunla uygun bulunduğuna göre, feshedilmesine ilişkin bir kanun çıkarılmadıkça, sadece Cumhurbaşkanı kararıyla feshedilemez” yorumunda bulunuyor.
DANIŞTAY’A DAVA AÇILDI
Erdoğan, sözleşmeden çekilme kararını Cumhurbaşkanlığı kararıyla imzaladı. Kararnameyle imzalaması durumunda Anayasa Mahkemesine iptal davası gündeme gelecekti. Ancak idari bir kararla imzalandığından İstanbul Sözleşmesinden çekilmeye ilişkin kararla ilgili yürütmeyi durdurma davasının Danıştay’a açılması gerekiyor. Önce Kadınlar ve Çocuklar Derneği de Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi çekilmesine karşı Danıştay’da dava açtıklarını duyurdu.