Afganistan’da Türkiye’ye yakınlığıyla tanınan Taliban karşıtı eski Devlet Başkanı Yardımcısı Raşid Dostum, Mezar-ı Şerif’ten kaçtı ve Özbekistan’a sığındı. Taliban, Özbek general Dostum’un şatafatlı sarayının görüntülerini yayınladı.
BOLD – Taliban, Afganistan’da kilit önem taşıyan Mezar-ı Şerif’i dün ele geçirdi. Belh vilayetinin merkezi Mezar-ı Şerif, aynı zamanda Özbek General Raşid Dostum’un sarayının da bulunduğu kent.
Taliban’ın hızla ilerlemesi üzerine geçtiğimiz günlerde Türkiye’den Afganistan’a geçen eski Afganistan Devlet Başkanı Yardımcısı Raşid Dostum, önce Kabil’e inmiş, ardından kendisine bağlı az sayıda savaşçıyı da yanına alarak Mezar-ı Şerif’e geçmişti.
Afganistan Devlet Başkanı Eşref Gani de birkaç gün önce Mezar-ı Şerif’e geçerek Raşid Dostum ve Belh Vilayeti Valisi ve Cemiyet-i İslami’nin lideri Ata Nur Muhammed ile görüşmüştü. İki isim de Türkiye’ye yakınlıkları ile biliniyor.
MEZAR-I ŞERİF DÜŞTÜ, DOSTUM ÖZBEKİSTAN’A KAÇTI
ANDSF fleeing into Uzbekistan 🇺🇿 on the bridge after fleeing from the city of Mazari Sharif. Not clear if the Uzbek government will grant them the permission. pic.twitter.com/PbM8k20o09
— BILAL SARWARY (@bsarwary) August 14, 2021
Mezar-ı Şerif’teki Afgan askerleri dün savaşmadan kenti Taliban’a terk etti. Şehirdeki 84 Afgan askeri de Özbekistan’a sığındı.
Özbekistan’a sığınanlar arasında Raşid Dostum ve Ata Nur Muhammed’in bulunduğu kaydedildi.
DOSTUM’UN ŞATAFATLI SARAYI
Taliban, Dostum’un Mezar-ı Şerif’teki şatafatlı sarayının görüntülerini sosyal medyada yayınladı.
Taliban inside General Dostum’s house. pic.twitter.com/yVj1hu3gUd
— BILAL SARWARY (@bsarwary) August 14, 2021
Taliban militanları, Dostum’un sarayında ellerinde silahlarla altın varaklı koltuklarda bağdaş kurup yemek yerken ve dinlenirken görülüyor.
طالبان في منزل دوستم. pic.twitter.com/N4MkjFbDiS
— Fadi | فادي (@fadihussein8) August 14, 2021
Afgan halkının savaş ve yoksulluğa gömülmesine rağmen Dostum’un böylesine şatafatlı bir saraya sahip olması sosyal medyada tepki çekti.
NUR, ‘BİZE KOMPLO KURULDU’ DEDİ
Ata Nur Muhammed, kaçma kararının ardından merkezi hükümetin kendilerine bir komplo kurduğunu iddia etti. Nur, kendisinin ve Dostum’un güvende olduğunu belirterek kentin bir ‘komplo’ yüzünden düştüğünü savundu.
Marshal Dostum, myself, Balkh Govenor, Balkh MPs, Head of Balkh Provincial Council and few other officials are in a safe place now. I have a lot of untold stories that I will share in due course. Thanking all who proudly resisted to defend their land. Our path won’t end here.
— Ata Mohammad Noor (@Atamohammadnoor) August 14, 2021
Nur, Twitter’dan yaptığı açıklamada “Bizim sıkı direnişimize rağmen üzücü bir biçimde, büyük bir organize ve korkakça komplonun sonucunda, bütün hükümet ve Afgan güvenlik güçleri teçhizatı Taliban’a teslim edildi” ifadelerini kullandı.
Nur, kendisi ile Dostum’un Taliban’ın eline düşürülmeye çalışdığını öne sürerek “Komployu, Mareşal Dostum ve beni tuzağa düşürmek için örgütlemişlerdi ama başarılı olamadılar” dedi. Nur, “Yolumuz burada bitmeyecek” ifadelerini de kullandı.
Dostum ve Muhammed’in Hayratan Sınır Kapısı’ndan Özbekistan’a kaçtığı belirtiliyor.
ABDÜRREŞİT DOSTUM
Afganistan’daki Özbeklerin lideri ve eski Afganistan Devlet Başkan yardımcısı Raşid Dostum, 1953 yılında Afganistan’ın kuzeyindeki Şibirgan şehrinde doğdu.
Dostum, 1979 yılında başlayan Sovyetler Birliği işgalinde önce ‘mücahit’ güçlerine karşı Sovyet ordusunun yanında uzun süre savaştı, daha sonra ‘mücahit’ grupların ilerleyişini görerek, ‘mücahit’ gruplara katıldı.
Sovyetlerin 1989’da Afganistan’dan çekilmesi sonrası 1990’lı yıllarda sürekli değişen ittifakların ve güç mücadelerinin içerisinde yer aldı.
1996’da Taliban’ın Kabil’i ele geçirmesi sonrası kendine bağlı savaşçılarla ülkenin kuzeyine çekildi ve bölgede hakimiyetini sürdürdü. Ahmed Şah Mesud ile Taliban’a karşı Kuzey İttifakı’nı kurdu.
Taliban’ın Mezar-ı Şerif’i ve çevresini ele geçirmesi sonrası Dostum, Özbekistan ve İran yoluyla Türkiye’ye sığındı.
Abdurreşid Dostum bir süre sonra Türkiye’den dönerek Mezar-ı Şerif’i geçici olarak alsa da, Taliban bölgeyi 1998 yılında ikinci kez ele geçirecek ve bu gelişme Dostum’un yeniden Türkiye’ye sığınmasına neden olacaktı. Tüm bu gelişmeler Dostum’un Türkiye ile olan ilişkilerini daha da geliştirdi.
2001 yılında ABD’nin Afganistan’a yönelik saldırıya girişeceğinin anlaşılmasıyla Dostum için yeniden bölgeye dönme fırsatı doğdu. Bu sırada Ahmed Şah Mesud da 11 Eylül saldırılarının gerçekleştiği gün bir suikast sonucu ölecek ve Dostum, Kuzey İttifakı’nın tek lideri haline gelecekti.
ABD’nin Taliban’a karşı kara gücü olarak desteklediği Kuzey İttifakı, Taliban’ın elindeki bölgelerin tamamen alınması sürecinde önemli rol oynadı.
SAVAŞ SUÇU İDDİALARI
Dostum’un ismi bu dönemde Taliban esirlerine karşı işlediği savaş suçlarıyla gündeme geldi. Deşt-i Leyli’de 2 bin civarında Taliban savaş esirinin feci şekilde ölümünden sorumlu tutuldu. Taliban’ın Dostum’u ölüm listesine aldığı açıklandı.
Taliban’ın devrilmesi sonrası kurulan Hamid Karzai hükumetinde Savunma Bakan Yardımcılığı görevinde bulunan Dostum, 2003 yılında bir suikast girişimden kurtuldu.
2003-2008 yılları arasında çoğu zaman Türkiye’de bulunan Dostum, siyasi bir rakibini kaçırıp işkence etme iddiasıyla görevinden alındı.
2014 yılında Afganistan Devlet Başkanı Yardımcılığı görevine getirilen Raşid Dostum, 2017 yılında başka bir siyasi rakibine işkence iddiaları sonrası yine Türkiye’ye sığındı.
2018 yılı Temmuz ayında Afganistan’a dönen Dostum, havaalanında düzenlenen suikast girişimden son anda kurtuldu. İntihar saldırısında 14 kişi öldü, 50 kişi yaralandı. 2019 yılı Mart ayında DA konvoyuna bir intihar saldırısı düzenlendi. İki koruması ölen Dostum, bu saldırıdan da sağ kurtuldu. Dostum’a yönelik 2 suikast girişimini de Taliban üstlendi.
Türkiye’de bulunduğu dönemde AKP yönetiminden üst düzey isimlerle sık sık biraraya gelen Dostum’un üst düzey görüşmeleri ABD’nin askerlerini Afganistan’dan çekeceğini açıklaması ve AKP hükumetinin Kabil Havalimanı’nın güvenliğini sağlamaya talip olması ile daha da arttı.
Dostum, AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile son olarak Nisan ayının sonunda biraraya geldi.
Taliban’ın Ağustos ayında hızla ilerlemesi üzerine Dostum, yaklaşık 10 gün önce Afganistan’ın başkenti Kabil’e geçti.
