Türk resminin öne çıkan isimlerinden biri olan Gülsün Karamustafa’nın “Hapishane Resimleri” serisi dünyanın en önemli müzelerinden biri olan Tate Modern’de izleyiciye sunuldu. 1971 darbesinde 6 ay cezaevinde kalan Karamustafa’nın eserleri, dünden bugüne Türkiye cezaevlerinde değişen bir şey olmadığını bir kez daha gösteriyor.
BOLD – “İmdat: Fatma’nın oğlu. Sağmalcılar’da doğdu. Dışarıyı hiç bilmez.”
“Aysel: Anasının karnında içeri girdi.”
“Şevket: Geldiğinde iki aylıktı. İçerde öğrendi yürümeyi.”
“Hülya: Esrardan yatan Işıdi’nin kızı. İçeriye üç aylık girmiş. İki kere dışarı gönderdiler geri geldi.”
Bu cümleler, Londra’daki ünlü sanat müzesi Tate Modern‘de sergilenen Gülsün Karamustafa’nın “Hapishane Resimleri” adlı sergisinden… 2021 yılında Alman Roswitha Haftmann Vakfı tarafından verilen Avrupa’nın prestijli sanat ödülüne layık görülen Gülsün Karamustafa’nın cezaevlerinde gördüğü hak ihlallerinden etkilenerek yaptığı 15 resim Londra’daki ünlü sanat müzesi Tate Modern’de sergileniyor.
MALTEPE, SELİMİYE, SAĞMALCILAR VE İZMİT’TE HAPİS YATTI
Gülsün Karamustafa, 12 Mart 1971 darbesinden sonra siyasi suçlamalar nedeniyle Maltepe, Selimiye, Sağmalcılar’dan sonra 6 ay İzmit Cezaevinde kaldı. O dönemde karşılaştığı manzaralar onu çok etkilemişti ki hapisten çıkar çıkmaz koğuş ortamında doğum yapan kadınları, hamileleri, hastaları ve tutsak çocukları resmetti. Ancak sanatçı bu resimleri, hayatının çok zor bir dönemi olduğu ve hapishanede kurduğu dostlukları istismar etmek istemediği için 2013’e kadar sergilemedi.
Karamustafa, “Hapishane Resimleri” adını verdiği eserlere arşiv değeri taşıdığı için ilk kez İstanbul SALT’taki retrospektif sergisinde yer verdi. 2020 yılında ise İspanya’daki Valencia Modern Sanat Enstitüsü’nde bir kısmı sergilendi. Geçen aydan itibaren Tate Modern’de tekrar izleyiciyle buluşan resimler, 1970’lerden günümüze Türkiye cezaevlerinde değişen bir şey olmadığını bir kez daha gözler önüne seriyor.
Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü’nün açıkladığı en son resmi rakamlara göre Türkiye cezaevlerinde 0-6 yaş arası 345 bebek ve çocuk anneleriyle birlikte hapiste kalıyor. Bu rakam 2019 yılında 780’di. Günümüz Türkiyesi’nde de çocuklar tıpkı 1970’lerdeki gibi betonun üzerinde güneş, toprak, ağaç göremeden büyüyor. Kanunlara rağmen hamile kadınlar, bebekleri kadınlar tutuklanıyor. İnsan Hakları Derneği’nin raporuna göre 604 ağır olmak üzere cezaevlerinde 1605 hasta bulunuyor. Tutuklu insan sayısı ise cezaevlerinin kapasitesinin çok üstünde.
Sergideki eserlerin hepsi çok çarpıcı. Yemek sırasına geçmiş, kucağında çocukları, ellerinde tabaklarıyla bekleyen kadınlar, hasta bir kadının başında çaresiz bekleyen anneler, gözlerine hüzün ve acı hakim olan parmaklıklar ardındaki anne ve bebek, umut yeşerten vita kutuları ve görüş günleri… Müzeye giriş ücretsiz, ancak önceden online randevu alınması gerekiyor.
“POLİTİK OLARAK EN İKNA EDİCİ RESSAM”
GÜLSÜN KARAMUSTAFA KİMDİR?
Ankara’da 1946’da Ankara’da dünyaya gelen Gülsün Karamustafa, 1969’da İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Resim Bölümü, Bedri Rahmi Eyüboğlu atölyesinden mezun oldu. 1971 muhtırasından hemen sonra aranan birine yardım ettiği iddiasıyla tutuklandı. Hapishane gözlemlerine dayanan resimleri ilk kez “Vadedilmiş Bir Sergi’” adlı kişisel sergisinde ziyaretçilere açtı. 1 Mayıs resimleriyle ünlenen Karamustafa sinemayla da yakından ilgilendi. Füruzan’ın aynı adlı eserinden uyarlanan yurt içi ve yurt dışında birçok ödül alan “Benim Sinemalarım” adlı filmin yönetmenliğini Füruzan ile birlikte yaptı.
Türkiye’de ve dünyada birçok sergi açan, eserleri müzelerin koleksiyonlarına giren Karamustafa yine eserleriyle birçok ödül aldı. 2021 yılında Alman Roswitha Haftmann Vakfı tarafından verilen Avrupa’nın prestijli sanat ödülüne layık görülen Karamustafa’yı vakfın yönetim kurulu “zamanımızın en sanatsal ve aynı zamanda politik olarak en ikna edici seslerinden biri” olarak tanımlıyor.
21 aydır tutuklu Yusuf Bekmezci’ye Aziz Nesin hikayesini yaşattılar: 60 sayfalık yakarış
