Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ülkesinden doğal gaz alımının Ruble cinsinden yapılmasını öngören kararnameyi imzaladı. Ancak Euro ve Dolar ödemelerinde ısrar eden Batılı ülkeler için ara formül bulundu. Yaptırım listesinde bulunmayan Gazprombank, doğal gaz ödemelerini euro ya da dolar olarak alacak. Peki, Avrupa uzun vadede Rus doğalgazına nasıl bir alternatif bulabilir?
BOLD ANALİZ – Ukrayna işgali nedeniyle Rusya’ya sert yaptırımlar uygulayan Batılı ülkelerle Moskova arasındaki rubleyle ödeme krizinde şimdilik ara yol bulundu.
Rusya, doğal gaz ve petrolde kendisine bağımlı olan Avrupa ülkelerine, enerji ödemelerini artık sadece ruble üzerinden kabul edeceğini bildirmiş, Avrupa ülkeleri ise bunun mevcut anlaşmalara aykırı olacağı ve kabul edilmeyeceği tepkisi vermişti.
Bunun üzerine taraflar çeşitli görüşmeler gerçekleştirmiş ve Almanya ve İtalya başbakanları dün yaptıkları açıklamayla Rus lider Putin’den güvenceler aldıklarını bildirmişti.
RUSYA, DİĞER ÜRÜNLER İÇİN DE RUBLE ŞARTI GETİREBİLİR
Rusya Devlet Başkanı Putin’in dün imzaladığı kararnameyle ‘dost olmayan’ ülkelerin doğal gaz ödemeleri 1 Nisan’dan itibaren Rus para birimi ruble cinsinden yapılacağı açıklanmıştı.
Putin, ödemelerin eksik kalması durumunda bunun anlaşmaların feshi sonucu doğuracağını belirterek “Ödemeler yapılmazsa bu alıcının anlaşmayı ihlal etmesi olarak değerlendirilir ve gerekli her tür sonucu beraberinde getirir” dedi.
Batılı ülkelerin finansal sistemi bir silah gibi kullandığını belirten Putin, “Avrupalı tüketicilere kaynaklarımızı sağladık ve bize avro olarak ödeme yaptılar, sonra bu kaynaklarımızı dondurdular. Bu bağlamda, Avrupa’ya gazın bir kısmını ücretsiz olarak teslim etmiş olduk. Bu elbette devam edemez.” ifadelerini kullandı.
Uzmanlar, yaptırımlardan büyük oranda etkilenen ve değeri düşen rublenin bu hamleyle korunacağını ve yeniden değer kazanacağını söylüyor. Ancak bir yandan da halihazırda imzalanan anlaşmaların güncelleme zamanı gelmeden değiştirilmesi mümkün gözükmüyor.
Kremlin, Rusya’nın metal, tahıl, kereste gibi doğal gaz dışındaki ihracat ürünlerinde de ruble ile ödeme isteyebileceğini açıkladı.
GAZPROMBANK, DÖVİZİ RUBLE’YE DÖNÜŞTÜRECEK
Bulunan ara formül ile Batılı ülkeler Rusya’dan doğal gaz alımına ancak Gazprombank’ta “K-hesabı” diye adlandırılan özel bir hesap açarak devam edebilecek. Böylece alıcı için Rusya’dan doğal gaz ödemeleri yine euro veya dolar olarak yapılabilecek. Rus enerji devi Gazprom’a bağlı olan Gazprombank, Batı’nın yaptırım listesine almadığı bankalar arasında bulunuyor.
Gazprombank, bir tür aracı işlevi görerek parayı müşteri adına rubleye çevirecek ve ödemeyi Rus doğal gaz tröstü Gazprom’a ruble cinsinden iletecek. Kararnameye göre, Gazprombank böyle bir hesabı yabancı alıcıların gıyabında açabilecek.
SCHOLZ: ÖDEMELERİ EURO CİNSİNDEN YAPACAĞIZ
Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Putin’in açıklamaları sonrasında verdiği demeçte, doğal gaz alımlarının Euro ya da Dolar cinsinden yapılacağını ve bunu Putin’e çok açık bir şekilde dile getirdiğini kaydetti.
ALMANYA VE AVUSTURYA, ACİL DURUM PLANINI DEVREYE SOKTU
Almanya ve Avusturya, Rusya ile olası bir ödeme krizi sebebiyle doğal gaz arzında sorun yaşanması ihtimaline karşı “acil durum planlarını” devreye soktu.
Rusya, AB’nin doğalgaz ihtiyacının yüzde 40’ını karşılıyor; Almanya Rusya’nın AB’deki en büyük müşterisi. Komşusu Avusturya ise Rusya’ya doğal gazda çok daha bağımlı; ihtiyacının yüzde 80’i buradan geliyor.
Avrupa’ya doğalgaz arzının büyük çoğunluğu Belarus ve Polonya üzerinden Almanya’ya Yamal-Avrupa doğal gaz boru hattı üzerinden ulaşıyor. Bir diğer güzergah olan Kuzey Akım 1 ise doğal gazı Ukrayna üzerinde doğrudan Almanya’ya taşıyor.
Peki, Avrupa Rus doğalgazına nasıl bir alternatif bulabilir?
AZERİ GAZINI AVRUPA’YA TAŞIYAN TANAP, RUS GAZINA ALTERNATİF OLABİLİR Mİ?
Avrupa’ya doğal gaz ihraç eden ülkelerden bir diğeri Azerbaycan. Avrupa Komisyonu’nun öncülüğünde geliştirilen Güney Gaz Koridoru ile Azeri doğal gazı Güzey Kafkasya, Trans Anadolu (TANAP) ve Trans Adriyatik boru hattı ile Avrupa’ya taşınıyor.
2020’de tamamlanan projede Güney Kafkasya Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattına paralel ilerlerken Trans Anadolu ile doğal gaz Türkiye üzerinden Avrupa’ya açılıyor, Trans Adriyatik boru hattı ise doğal gazı Yunanistan ve Arnavutluk üzerinden İtalya’ya ulaştırıyor.
Ancak bu güzergahın Rus gazına alternatif olmasında bazı zorluklar bulunuyor. Bu enerji koridorundaki ülkelerin kendi doğal gaz ihtiyaçları yüzünden bundan feragat etmek istemeyebilecekleri ya da ihracatçıların yüksek bedel ödemek durumunda kalabileceği belirtiliyor.
DİĞER ALTERNATİFLER NELER?
Rusya’nın doğal gazı kesmesi durumunda bazı Avrupa ülkelerinin önünde farklı seçenekler bulunuyor. Örneğin Avrupa’daki en büyük Rus doğal gaz müşterisi olan Almanya, Rusya yerine Norveç, Hollanda, İngiltere ve Danimarka’dan boru hatlarıyla doğal gaz ithal edebilir.
Ancak Avrupa’nın en büyük ikinci doğal gaz üreticisi olan Norveç, kapasitesinin üst sınırında sevkiyat yaptığını ve Rusya’nın arz eksiğini tamamlamalarının mümkün olmadığını belirtiyor.
YER ALTI DEPOLARINDAKİ STOKLAR
Avrupa’da doğal gaz stok düzeyi talebin genellikle yüksek olduğu kış ayları için oldukça düştü. Uzmanlar yer altı depolarında basıncı dengelemek için tutulan doğal gazın acil durumlarda kullanıma sokulabileceğini belirtiyor ancak bu kısa vadeli bir çözüm. Uzun vadede Avrupa Komisyonu, AB ülkeleri için ortak stratejik stok alımıyla ilgili bir sistem öneriyor.
SIVILAŞTIRILMIŞ DOĞALGAZ (LNG) İTHALATI
Bu yıl özellikle Avrupa gösterge fiyatlarının yükselmesi üzerine ABD’den Kuzeybatı Avrupa’ya sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ihracatı arttı. Ancak LNG tedarikçilerinin yapabileceği üretim ve nakliyat sınırlı. Uzmanlar küresel LNG kapasitesinin ve LNG taşıyan deniz taşıtlarının neredeyse tamamen kullanıldığına dikkat çekiyor.
Katar dünyanın en büyük LNG üreticisi olarak Avrupa’ya ek gaz tedarik edebilir ancak üretim hacminin büyük çoğunluğunun ön sipariş kapsamında olması Katar’ın ayırabileceği arz miktarını sınırlıyor.
Öte yandan Japonya bazı LNG şileplerini Avrupa’ya yönlendirebileceğini belirtti.
ABD İLE 15 MİLYAR METREKÜPLÜK LNG ANLAŞMASI
AB, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası geçtiğimiz hafta acil şekilde ABD ile ek bir LNG anlaşması imzaladı.
Anlaşmaya göre ABD, bu yılın sonuna kadar AB’ye, daha önce yapılmış anlaşmalara ilaveten en az 15 milyar metreküp sıvılaştırılmış doğal gaz daha satacak.
Bu metreküp hesabıyla yaklaşık 216 milyar metreküp doğal gaz demek. 2020 yılı rakamlarına göre AB’nin yıllık toplam doğal gaz tüketimi de 541 milyar metreküp.
