TANER DEMİR I BOLD ANALİZ
Geçen yıl doların 8 liradan 18 liraya fırlaması sonrası ekonomi yönetimi şapkadan kur korumalı mevduatı (KKM) çıkardı. Yastık altındaki döviz ve altınını bozdurarak bankalara Türk Lirası yatıranlara Hazine ve Merkez Bankası kur garantisi verdi. 20 Aralık 2021 tarihinden bu yana KKM’ye geçenlere üç aylık vadelerde hem bankalar hem de Hazine ballı faizler ödedi. Ancak bu bol kazanç 25 Ekim 2022 tarihinde sona erdi.
BOL KAZANCI GÖREN KKM’YE GEÇTİ
Erdoğan ve ekibinin 20 Aralık 2021 dolar operasyonu sonrası 11 liralara gerileyen dolar adım adım yükseldikçe KKM’dekilere bol kepçe ödeme yapıldı. Vatandaşın vergilerinden ödenen Hazine garantili faize alışan KKM’ciler, ilk vade döneminde 14 milyar lira kur farkı aldı. Haziranda 16 milyar liraya, temmuzda 23 milyar liraya yükselen kur farkı ödemesi parası olanların iştahını kabarttı. Sisteme katılan şirket ve vatandaş sayısı da 2 milyon kişiyi geçti.
KUR FARKI ÖDEMESİ 23 MİLYAR LİRADAN 9 MİLYARA GERİLEDİ
Ancak Merkez Bankası’nın doları 18.60 lira seviyesinde tutmak için yaptığı hamleler KKM’cileri üzdü. Geçen ay 9 milyar liraya düşen kur farkı ödemesi, 25 Ekim 2022 tarihinde sıfırlandı. Dolar 19 liraya çıksa bile gelecek vade döneminde bankada parası olanlara ödenecek Hazine’nin kur farkı çok düşük kalacak. Çünkü vadelerin büyük bölümü 18.60 seviyesinde yenilenmiş oldu. Kur farkı ödemesi azaldıkça vatandaşın parasıyla kredi dağıtan bankalara para girişi yavaşladı.
BANKALARIN ÖDEDİĞİ FAİZ DE DÜŞÜYOR
KKM’de ilk dönem elde edilen kur farkı ve yüksek banka faizine alışanlar artık kara kara düşünmeye başladı. Zira Merkez Bankası’nın politika faizini yüzde 14’ten yüzde 10.5’e indirmesiyle bankaların ve katılım bankalarının ödediği yüzde 17’lik yıllık faiz yüzde 13.5’e geriledi. Dolar yükselmediği için kur farkı alamayanlar, faiz ve katılım getirisi de düşünce yeni arayışlara girdi. Ekonomist Alaattin Aktaş KKM’dekilerin fiziki dövize yönelecekleri yorumunu yaparken, ‘şakkadanak dolar düşer’ yorumuyla tanınan Necmettin Batırel 1.4 trilyon liranın Borsa’ya yöneleceğini ve Borsa’nın 9 bine çıkacağını yazdı. Ekonomi yazarı Barış Soydan ise düşük kazanç sebebiyle KKM’de her halükarda bir çözülme olacağını kaydetti.
PİMİ ÇEKİLMİŞ BOMBA 1.4 TRİLYON LİRA NE OLACAK?
Vatandaşın ve şirketlerin KKM’deki parasıyla ekonomik krize yama çözüm üreten Saray, 1.4 trilyon liranın yarısının bile bankadan çekilmesi halinde Erdoğan’ın ekonomi modelinin sarsılmasından korkuyor. Kur korumalının bumeranga dönüştüğünü herkesten iyi bilen Erdoğan ve ekibi, şimdi bu paraları sistemde tutmanın yollarını arıyor. Pimi çekilmiş el bombasına benzetilen 1.4 trilyon liranın yarısıyla fiziki dolar alınması halinde bile dövizin yeniden fırlayacağını bilen ekonomi yönetimi Borsa propagandası yapıyor. Ancak KKM’de parası olanların yüzde 40’ının Borsa’yı iyi bilmediği ve bu yüzünden hisse alıp satmaya sıcak bakmadığı biliniyor.
Erdoğan Hükimeti, 2023 seçimi öncesi vatandaşın bankalardaki 1.4 trilyon lirasıyla yandaşlarına kredi dağıtıyor. Bu paraların yeniden yastık altına dönmesiyle müteahhitlere bol kepçe kredi dağıtımı duracak. İnşaat durunca işsizlik artacak, Erdoğan’ın ekonomi modelindeki büyüme yavaşlayacak.