BOLD ÖZEL – Sayıştay Başkanlığı’nın 2021 Yılı Milli Savunma Bakanlığı denetim raporunda çarpıcı bir tespit yer aldı. Askeri kantinler için yapılan mal ve hizmet alımları ihalesiz yapılmış. İhalesiz alımlar yüzünden Mehmetçiğe kantinlerden pahalıya ürün satıldığı iddialarını muhalefet milletvekilleri Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’a soracak.
KOMUTANLAR ÖRTÜLÜ ÖDENEK GİBİ KULLANIYOR
Mali büyüklüğüne rağmen askeri kantinler yıllarca kontrolsüz bir alan olarak duruyor. Askeri birliklerde yer alan kantinlerden elde edilen gelirler, üst komuta kademesince örtülü ödenek gibi kullanılıyor. Ya da üst düzey komutanların temsil ve ağırlamasına harcanıyor.
15 TEMMUZ SONRASI DENETİM ZAYIFLADI
Maliye Bakanlığı, askeri kantinleri disipline etmek için üçer aylık dönemlerde izlemeye almıştı. KHK ile görevinden uzaklaştırılan bürokratlar, TSK’nın gösterdiği dirence rağmen askeri kantin denetimlerinde şeffaflığı bir noktaya kadar sağlamışlardı. Sayıştay denetimlerinin de arttığı askeri kantinlerde dönen paraya ilişkin hesap verme sürecinin 15 Temmuz sonrası gerilediği ortaya çıktı.
BİRÇOK BELEDİYENİN BÜTÇESİNDEN BÜYÜK PARA DÖNÜYOR
Askeri kantinler; kışla gazinoları, orduevi gibi tesisleri de dâhil edildiğinde devasa bir ekonomik büyüklüğe ulaşıyor. . Bu tesislerin sadece 2021 yılı cirosu toplamı 3,7 milyar TL’ye yakın. Bu rakam birçok belediyenin bütçesinden büyük. Örneğin merkezi bütçeden yapılan örtülü ödenek harcaması bile bu rakamın altında kalıyor. Böylesine bir mali büyüklük söz konusuyken ihalesiz harcamaların yapıldığının Sayıştay’ca tespit edilmesi çok önemli bir ayrıntı.
SAYIŞTAY İHALESİZ ALIMLARI TESPİT ETTİ
Askeri kantinler başta er ve erbaşa veya düşük rütbeli personele satış yapan tesisler. Burada satışı yapılacak malların veya işletilmesi için alınacak hizmetlerin en uygun yöntem ve fiyatla yapılması gerekiyor. Bunu sağlamak için İhale kanunun usullerine uymak gerekiyor. Ancak Milli Savunma Bakanlığının güvenlik hizmeti üretmesinden dolayı ihale usullerinin esnetilmesi mümkün. Bu istisna yine kanunla mümkün olabiliyor. Hangi alımların acil olduğu ve doğrudan yapılması gerektiği Kamu İhale Kurumunun düzenlemeleriyle ortaya konuyor. Sayıştay ise yaptığı denetimde bu istisnalar dışındaki birçok alımın ihalesiz yapıldığını söylüyor. Burada yüklenici firmayla kurulan çıkar ilişkisi başta olmak üzere birçok senaryo akla geliyor. En hafif ifadeyle bu durum, daha ucuza tüketilmesi gereken mal ve hizmetlerin pahalı tüketilmesi demek.
MEHMETÇİĞE PAHALI ÜRÜN MÜ SATILYOR?
TSK İç Hizmet Kanunu askeri kantin uygulamasını tanımlamış. Kanunda Türk Silahlı Kuvvetleri personelinin dayanıklı tüketim malları hariç zaruri ihtiyaçlarının daha ucuz ve kolaylıkla sağlanmasının amaçlandığı yazıyor. Askeri kantinler veya kışla gazinoları çoğunlukla er ve erbaşlara satış yapıyor. Askerlik hizmetini tamamlamaya çalışırken ailesinden gelen cep harçlığını kullanan askerimiz, daha ucuza alması gereken ürünlere fazladan para mı ödüyor? Çünkü alımlarda kara düzen bir sistemin yürütülmesi direk ürün fiyatına yansımış veya yansıyacak olabilir.
SAYIŞTAY DAHA ÖNCE DE UYARMIŞ
Sayıştay 2020 yılı denetiminde de bu konuya dikkat çekmiş ve raporda yer vermiş. Buna rağmen Milli Savunma Bakanlığı’nca hiçbir işlem yapılmamış ve gerekçede gösterilmemiş. 3,7 milyar TL’lik bir mali büyüklüğe sahip alanda Milli Savunma Bakanlığının hiçbir şey yapmıyor olması soru işaretlerini daha da artırıyor. Ayrıca Milli Savunma Bakanlığı 2021 yılı denetim raporu 2020 yılında tespiti yapılan 5 konuda da hiçbir eylemin olmadığını da söylüyor.