TANER DEMİR I BOLD ANALİZ
AKP Hükumetinin 1,5 milyon kişiyi emekli etme vaadiyle beklentiyi yükselttiği EYT’de kriz yaşanıyor. Yaş şartı gelmesi halinde 1 milyondan fazla kişi yeniden yaşa takılacak.
‘SEÇİM KAYBETSEK DE YOKUM’ DEMİŞTİ, ŞİMDİ 2023 SANDIĞI İÇİN KULLANIYOR
Erdoğan’ın iki yıl önce “Seçim kaybetsek de yokum” dediği EYT için hazırlanan pakette sona yaklaşıldı. 8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi bulunanları kapsayan EYT, 6 milyon kişiyi ilgilendiriyor. Kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl sigortalılık şartı aranacak. Hem kadınlar hem erkekler için 5 bin prim gün sayısını tamamlamak da diğer şart. Ancak Saray Hükumeti, devlete ve işverene getireceği yükler sebebiyle yaş şartı getirmeyi tartışıyor.
ÜÇ FORMÜL MASADA, İKİSİNDE YAŞ ŞARTI VAR
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın hazırladığı üç formül Saray’a sunuldu. Buna göre birinci çalışmada yaş şartı bulunmuyor. EYT kanunu çıktığı tarihte 5 bin gün primi bulunan ve 25 yıl hizmet süresini dolduran herkes yaşı kaç olursa olsun emekli olabilecek. İkinci seçenekte kadınlarda 48, erkeklerde 50 yaş şartı bulunuyor. Üçüncü seçenekte ise kadınlarda 50, erkeklerde 52 yaş şartı yer alıyor. Kadın ve erkekler için farklı yaş sınırları dile getirilse de son kararı AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan verecek.
KARARSIZ SEÇMENİ ETKİLEMEK İÇİN YAŞ ŞARTI TARTIŞMASI
Yaş şartı tartışmasının AKP’nin oylarını yükseltmek için çıkarıldığı konuşuluyor. Asgari ücret pazarlıklarında işçi ve işverenin anlaştığı rakamın üzerinde maaşı her zaman Erdoğan açıklıyor. EYT’de de Erdoğan’ın son dakika çıkıp ‘yaş şartını kaldırdık’ diyerek kararsız seçmeni kendi saflarına çekmesi planlanıyor. Yaş kriteriyle ilgili çeşitli iddialar ortaya atılsa da seçim öncesinde EYT’lileri tatmin etmeyecek bir paketin Meclis’ten geçme ihtimalinin zayıf olduğu belirtiliyor.
YAŞ ŞARTI GELİRSE 350 BİN İLE 400 BİN KİŞİ EMEKLİ OLABİLİYOR
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin başından beri EYT ile 1,5 kişinin emekli olacağını açıkladı. Ancak yaş şartı olmadan 1,5 milyon kişi emekli olabiliyor. Sosyal güvenlik uzmanı Özgür Erdursun’un hesaplamalarına göre 48 ve 50 yaş kriteri gelirse 350 bin ile 400 bin kişi emekli olabiliyor. Kadınlarda 50 erkeklerde 52 yaş sınırı gelirse emekli olan sayısı daha da azalacak. Geriye kalan 1 milyon 150 bin kişinin emeklilik hayali başka bahara kalıyor. Bunların da AKP-MHP bloğuna oy vermeleri zor görünüyor. Böyle bir durumda Erdoğan, 2023 seçimlerinde hayli zorlanacağa benziyor.
BEŞLİ ÇEYETE 200 MİLYAR DOLAR VAR, EYT’LİYE 90 MİLYAR LİRA YOK
İşverenlerin Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndaki baskıları sonucu gelen yaş şartı, Saray müteahhitleri ve şirketlerine verilen teşvikleri akıllara getirdi. Yaş kriterinin kaldırılması halinde hemen maaşa bağlanacak 1,5 milyon vatandaşa aylık 7,5 milyar lira ödenecek. EYT’liler için Hazine’den yıllık 90 ile 100 milyar lira arasında para çıkacak. CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun Beşli Çete olarak ifade ettiği Cengiz, Limak, Kolin, Makyol ve Kalyon inşaata verilen ihaleler için ödenen para ise 200 milyar dolar, Türk Lirası ile 500 milyar lira. Vergi muafiyeti ve geçmeyen yolcuların paranın ödenmesiyle Hazine’den Beşli Çete’ye aktarılan parayla bile bırakın 1,5 milyonu 6 milyon EYT’liye emekli maaşı bağlanabiliyor.
EYT NEDİR?
8 Eylül 1999’da yürürlüğe giren 4447 sayılı yasa ile emekli olmak için aranan erkekler için 25, kadınlar için 20 yıl sigortalılık süresi ve 5 bin gün prim ödeme şartlarının yanına bir de yaş şartı geldi. Kadınlar için 58, erkekler için 60 yaş sağlanması aranmaya başladı. Prim gün sayısını dolduran ancak yaşı kadınlarda 58’e erkeklerde 60’a ulaşmayanlar emekli maaşına bağlanmadı.