Pazar günü Kabil’e giren Taliban, Afganistan’daki yönetimi 20 yıl sonra tekrar devralmaya hazırlanıyor. Asya’daki 2 önemli güç, Rusya ve Çin, bu yeni durum karşısında hemen pozisyon aldı. Çin, Taliban’ı tanıyabileceğinin sinyalini verirken; Rusya, terör örgütü olarak kabul ettiği Taliban’la müzakereleri hızlandırdı.
BOLD ANALİZ – ABD’nin, Ortaya Asya’ya açılan kapı konumundaki stratejik öneme sahip Afganistan’ı 20 yıl boyunca yönetmesi, bölge üzerinde etkin olmak isteyen Rusya ve Çin’i uzun zamandır rahatsız ediyordu. ABD’nin 20 yıl sonra Afganistan’dan çekilmesi sonrası Rusya ve Çin hızlı davranıyor.
İki süper güç, Afganistan’ın yeni yönetimi Taliban üzerinde etkinlik mücadelesine başladı.
ÇİN, TALİBAN’I TANIYABİLECEĞİ SİNYALİNİ VERDİ
Taliban’ın Kabil’e girmesi sonrası açıklama yapan Çin Dışişleri Bakanlığı, Afganistan’da büyük değişimler yaşandığını, Pekin’in Afgan halkının istek ve tercihine saygı duyduğunu belirtti.
Çin yönetimi, Afganistan’da kontrolü ele geçiren Taliban ile ‘dostça ilişkiler’ geliştirmeyi amaçladıklarını söyledi. Bu sözler Çin’in Taliban’ı tanıyacağı yorumlarına yol açtı.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hua Chunying gazetecilere verdiği demeçte, “Çin, Afgan halkının kendi kaderini bağımsız olarak belirleme hakkına saygı duymakla birlikte, Afganistan ile dostane ve işbirliğine dayalı ilişkiler geliştirmeyi amaçlamakta” dedi.
Taliban’ın, ülkedeki savaşın bittiğine, Afgan vatandaşlarının ve ülkedeki yabancı misyonların güvenliğini koruyacaklarına dair açıklamasını hatırlatan Hua, “Çin, bu sözlerin hayata geçirilmesini, Afganistan’da pürüzsüz bir geçiş sağlanmasını, her tür terör ve suç eyleminin önlenmesini ve bu suretle, Afgan halkının savaşın getirdiği kaostan uzak kalarak yurtlarını yeniden inşa etmesini umuyor” ifadelerini kullandı.
TALİBAN HEYETİ ÇİN’E GİTMİŞTİ
Taliban, Temmuz ay içinde Rusya ve İran’da yaptığı üst düzey görüşmelerin ardından Afganistan’ın komşusu Çin’e de 28-29 Temmuz’da dokuz kişilik bir heyet gönderdi. Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi ile Tientsin kentinde bir araya gelen Taliban heyetinin sözcülerinden Muhammed Naim, AFP’ye verdiği demeçte Taliban heyetinin Pekin’e “Afganistan’ın başka bir ülkeye karşı komplo kurmak için bir üs olarak kullanılmasına izin vermeyeceğine dair güvence verdiğini” söyledi.
Çin Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada da, Çin tarafının Taliban’a barış görüşmelerini ilerletme çağrısında bulunduğu, Taliban’ın da Çin’e yatırım için ortam oluşturma sözü verdiği kaydedilmişti. Wang Yi, temmuz ayı başındaki Tacikistan ziyareti esnasında yaptığı açıklamada da Taliban’ı terör örgütleriyle arasına net bir çizgi çekmeye ve Afgan siyasetinde ana akım çizgiye dönmeye çağırmıştı.
RUSYA: AFGANİSTAN İSTİKRARA KAVUŞTU
Afganistan’da ABD’nin boşalttığı alanı doldurmaya istekli ve Taliban konusunda etkin olma yarışına giren bir diğer ülke ise Rusya. Rusya, özellikle Orta Asya’nın güvenliği açısından Afganistan’a büyük önem veriyor.
Taliban’ın Kabil’i alması sonrası açıklama yapan Rusya Dışişleri Bakanlığı, Afganistan’ın genelindeki durumun istikrara kavuştuğunu savundu.
Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, “Elimizdeki bilgiye göre, başkent Kabil ve Afganistan’ın genelindeki durum istikrara kavuşuyor. Taliban, kamu düzenini sağlamaya başladı ve yerli vatandaşların ve yabancı diplomatik misyon temsilciliklerinin güvenliğini garanti ettiğini teyit etti. Afganistan’daki tüm tarafları, şiddetten kaçınmaya ve durumun barış yoluyla çözülmesine destek vermeye çağırıyoruz.” ifadelerine yer verildi.
Rusya’nın Kabil Büyükelçiliğinin çalışmaya devam edeceği aktarılan açıklamada, Afganistan’daki yeni iktidar temsilcileriyle temasların başlatıldığı kaydedildi.
RUS BÜYÜKELÇİ TALİBAN’LA GÖRÜŞECEK: TANIMA KONUSUNDA ACELE ETMEYECEĞİZ
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Afganistan Özel Temsilcisi Zamir Kabulov, Rusya’nın Afganistan Büyükelçisi Dmitri Jirnov’un Taliban ile bugün Kabil’de görüşeceğini açıkladı.
Rus medyasına konuşan Kabulov, “Büyükelçimiz Taliban ile temas halinde. (Salı günü) Taliban güvenlik koordinatörü ile görüşecek” dedi.
Kabulov aynı röportajda, Rusya’nın Afganistan’daki yeni hükümeti tanıyıp tanıyıp tanımama konusunda acele etmeyeceğini söyledi.
RUSYA, MOLLA BARADAR’LE GÖRÜŞECEK
Rusya’nın Afganistan Özel Temsilcisi Kabulov, Taliban’ın siyasi heyetinin başındaki Molla Abdulgani Baradar ile de Katar’ın başkenti Doha’da görüşmeyi planladıklarını söyledi.
Kabulov, “Molla Baradar ile şimdilik Doha’da görüşeceğiz. İleride neler olacağını göreceğiz” dedi. Bu görüşmenin de bugün olması bekleniyor.
RUSYA, KABİL BÜYÜKELÇİLİĞİNİ KAPATMAYACAK
Birçok batılı ülke Kabil’deki elçiliklerini ya kapattı ya da Kabil Havalimanı’na taşıdı. Ancak Rusya büyükelçiliğini kapatmama kararı aldı.
Putin’in Özel temsilcisi Kabulov, “Tahliye planımız yok” dedi ve Moskova’nın Kabil Büyükelçisi ile direkt temas içinde olduklarını söyledi. Kabulov, Rus diplomatların Kabil’de ‘sakin bir şekilde’ görevlerini yapmaya devam ettiklerini aktardı.
Rus yetkili, “Biz bir süre önce bu garantileri aldık. Sadece Rusya’yla ilgili de değildi” dedi. Ancak Rus Dışişleri Bakanlığı elçilikteki personelin bir kısmının tahliye edileceğini açıkladı.
Rus diplomatların saçları ve Taliban 😉
Rusya’nın Afganistan Büyükelçisi Dmitri Jirnov Taliban’ın Kabil’deki Rus diplomatların (~100 kişi) “saçlarından bir telinin bile yere düşmeyeceği” garantisi verdiğini söyledi.
Büyükelçiliği artık Taliban koruyormuşhttps://t.co/k1QUiS0tLb
— Kerim HAS (@Kerim_HAS) August 16, 2021
Rusya uzmanı Kerim Has, Rus medyasında çıkan haberleri kaynak göstererek Taliban’ın Rusya’ya elçilik konusunda garanti verdiğini belirtti.
Kerim, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, “Rus diplomatların saçları ve Taliban… Rusya’nın Afganistan Büyükelçisi Dmitri Jirnov Taliban’ın Kabil’deki Rus diplomatların (yaklaşık 100 kişi) “saçlarından bir telinin bile yere düşmeyeceği” garantisi verdiğini söyledi. Büyükelçiliği artık Taliban koruyormuş” diye yazdı.
RUSYA, UZUN SÜREDİR TALİBAN’LA GÖRÜŞÜYOR
Rusya, 2003 yılından beri Taliban’ı terör örgütü olarak kabul ediyor. Ancak Rusya 2018 yılından beri Taliban ile çok sayıda görüşmeler gerçekleştirdi ve Taliban heyetlerini defalarca Moskova’da ağırladı.
Rusya, Afganistan’da barışın sağlanması için Kasım 2018’de Taliban ile bağımsız Afgan isimlerden oluşan ‘Yüksek Barış Konseyi’ üyelerini Moskova’da ağırlamıştı.
Şubat 2019’da Moskova’daki bir otelde Afganistan eski Cumhurbaşkanı Hamid Karzai ile Taliban temsilcileri bir araya gelmişti. Daha sonra Şubat ile Mayıs ayları arasında Afgan hükumet temsilcileri ile Taliban heyeti Moskova’da görüşmeler yürütmüştü.