Türkiye yüksek enflasyonla boğuşurken, bankamatiklerden çekilen aynı seri numaralı 100 ve 200 TL’lik banknotlar dikkat çekiyor. Vatandaşların, sosyal medyadan paylaştığı yeni paraların görüntüleri Merkez Bankası Matbaası’nın karşılıksız para bastığını gösteriyor.
BOLD ANALİZ – Türkiye’de enflasyon yeni rekorlar kırdıkça büyük kupürlü banknotlara olan ihtiyaç artıyor. Merkez Bankası Matbaası da gece gündüz para basarak 50-100-200 liralık banknot talebine karşılık vermeye çalışıyor. Ancak para bastıkça enflasyon artıyor, Türk Lirası’nın değeri diplere geriliyor.
“TÜRK LİRASI EN ZAYIF DURUMDA, GİDECEĞİ BİR YER YOK”
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin “Türk Lirası en zayıf durumda, gideceği bir yer yok” sözleri skeçlere konu oldu. AKP Hükumeti, Türk Lirası’nı dünyanın en değersiz paraları listesine sokmayı başardı. AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, 1.100 odalı Saray’dan Merkez Bankası’na verdiği ‘para bas’ talimatıyla TL’nin değerini her geçen gün daha da eritiyor. Halkın 2018 yılına kadar alışverişlerde bozdurmakta zorlandığı 100 lira bugünlerde 10 lira değerinde.
PARANIN ALIM GÜCÜ ERİYİNCE, 100 VE 200 TL’LER PİYASI SARDI
Dünya’dan Şebnem Turhan’ın haberinde de yüksek enflasyon sebebiyle TL’nin alım gücünün azaldığı gözler önüne serildi. 6 sıfır atılmış Türk Lirası Ocak 2009’dan itibaren kullanıma girerken o dönemde piyasadaki her 100 banknottan 40 tanesi 100 ve 200 TL’lik paralardan oluşuyordu. Nisan 2022 itibariyle ise her 100 banknotun 88’i 100 ve 200 liralık banknotlardan oluşuyor. Bu istatistik bile Türkiye’de vatandaşın alım gücünün nasıl eridiğini ortaya koydu.
DETAYLARA İNİLDİĞİNDE TL’DEKİ DÜŞÜŞ ÜRKÜTÜYOR
Detaylara inildiğinde ise enflasyonla birlikte küçük paraların piyasadan çekildiği büyük paraların arttığı gün yüzüne çıkıyor. 13 yıl önce tüketici enflasyonu yüzde 6,13 seviyesindeyken 200 TL’lik kupürlerin toplam dolaşımdaki payı yüzde 12,18 seviyesindeydi. Bu yıl nisanda yüzde 69,97’ye çıkan tüketici enflasyonunun gölgesinde 200 TL’lik banknotların dolaşımdaki para miktarı içindeki payı yüzde 43,23’e yükseldi. Bu 13 yılda 31.05 puanlık bir artışın yaşandığına işaret ediyor. Yine ikinci en büyük kupür olan 100 TL’lik banknotlarda da aynı seyir gözleniyor. Merkez Bankası verilerine göre Nisan 2009’da 100 TL’lik banknotların dolaşımdaki para içindeki payı yüzde 28,38 seviyesinde bulunuyordu. Nisan 2022’ye gelindiğinde yüzde 44,73’e çıktı. Bu 13 yılda 16.35 puanlık bir artışın yaşandığını gösteriyor.
5 VE 10 LİRALARLA SAKIZ BİLE ALINAMAYINCA PİYASADAN SİLİNDİ
İki büyük banknotun toplam dolaşımdaki para miktarı içindeki payı Nisan 2009’da sadece yüzde 40,56 iken Nisan 2022’de yüzde 87,96’ya çıkmış durumda. İki büyük banknotun payı iki katını aşarken bu durum küçük banknotlarla alım gücünün çok çok azaldığını da gösteriyor. 5-10-20 TL’lik banknotlar neredeyse dolaşımdan silinmiş gibi. Nisan 2009’da 5 TL’lik banknotun payı yüzde 0,96 iken Nisan 2022’de yüzde 0,61’e düştü. 10 TL’lik banknotların payı da 13 yıl önce yüzde 2,94’dü bu yıl ise yüzde 1,16’ya indi. 20 TL’lik banknotların payı da yüzde 6,48’den yüzde 1,95’e kadar geriledi. 50 TL’lik banknot bile erimeye karşı koyamadı. Nisan 2009’da piyasadaki dolaşımdaki paranın yüzde 26,04’üne sahip olan 50 TL’lik banknotlar Nisan 2022’de dolaşımdaki paranın sadece yüzde 8,33’ü kadar. 50 TL banknotların dolaşımdaki payındaki düşüş oldukça hızlı oldu.
5-10-20 ve 50 TL’lik banknotların Nisan 2009’da dolaşımdaki paradan aldıkları pay yüzde 36,42 iken Nisan 2022’de yüzde 12,05’e geriledi. Bu neredeyse 25 puanlık bir düşüşe işaret ediyor.
500 TL’LİK BANKNOT HAZIRLIĞIMIZ YOK DEDİ AMA…
Ekonomistler yüksek enflasyon ve alım gücünü kaybeden TL ortamında büyük kupürlü banknotların hakimiyetinin artarak devam edeceği görüşünde. Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu 500 TL’lik banknotların hazırlığı olmadığı belirterek “Bu konuda bir çalışmamız yok, hazırlık yok. Bir tweet atıldı, bu kadar etkili olmaması lazım” demişti. Ancak Merkez Bankası büyük para talebini karşılayabilmek için sürekli 100 ve 200 liralık banknot basıyor.
BABACAN: ARKA KAPIDAN PARA BASIYORLAR
Türkiye ekonomisini 13 yıl yöneten DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan da karşılıksız para basımını sürekli gündeme getiriyor. Son olarak 30 Aralık akşamına kadar 70 milyar lira zarar gösteren Merkez Bankası bilançosunun, 31 Aralık akşamı birden 60 milyar kâra geçtiğine işaret eden Babacan, “Eksi 70 milyardan, bir günde artı 60 milyara dönen bir rakamdan bahsediyoruz. Bir günde tam 130 milyarlık kalem oynatıldı. Ben şimdi buradan hükümete soruyorum: Ne yapmaya çalışıyorsunuz? Dürüstçe açıklayın. Eğer Merkez Bankası’ndan Hazineye doğrudan para transferi için bunu yaptıysanız, bunun adı karşılıksız para basmaktır. Arka kapıdan döviz satışına alıştınız, şimdi de arka kapıdan para mı basıyorsunuz? Çıkın açıklayın.” çağrısında bulunmuştu.
PARA DESTELERİYLE ÇEKİLEN FOTOĞRAFLAR
Merkez Bankası ve ekonomi bürokrasisini yakından tanıyan Babacan’ın bu çağrısına AKP Hükumetinden hala cevap gelmedi. Ancak çarşı ve pazarda dumanı üstünde tüten paralarla alışveriş yürüyor. Esnaf, işçi, çiftçi, emekli, memur herkes bankamatikten yepyeni banknotlar çekiyor. Halk, yüksek enflasyonu en iyi anlatan Merkez Bankası’nın para bastığını destelerin fotoğraflarıyla tescilliyor.
TÜİK PARA BASIMINI DOĞRULUYOR
TÜİK’in rakamlarına göre, son 13 yılda 100 ve 200 liralık banknotların dolaşımdaki para miktarından aldığı pay yüzde 40,56’dan yüzde 87,96’ya fırladı.
15 duvarının dibine göğüs göğüse muharebe devam ederken Merkez Bankası bütün düğmelere basıyor. pic.twitter.com/bNhz7yTmf3
— Turhan Bozkurt (@TurhanBozkurTV) May 9, 2022