Af Örgütü’nün “Dönüşü Olmayan İhraçlar Raporu”na göre iki bin görme engelli KHK’yla ihraç edilmiş, OHAL Komisyonu ihraç onaylayan bir mekanizma, iade olanları ise dışlanma bekliyor.
BOLD-Uluslararası Af Örgütü Basın Koordinatörü Türkiye Şubesi Basın Koordinatörü Beril Eski, “Dönüşü Olmayan İhraçlar Raporu”nu anlattı.
Gazeteci Çağlar Cilara’nın Onuncu Köy programına konuk olan Eski, OHAL Komisyonunun ihraçları onaylayan bir mekanizma gibi çalıştığını söyledi.
2018 Ekim ayında açıklanan raporun OHAL Komisyonunun çalışma şekli ve 109 komisyon kararını incelediğini anlatan Eski “Bu rapor ortaya koyuyor ki ihraçlar nasıl adil süreçle yapılmadıysa OHAL komisyonu da adil bir süreç işletmiyor. Kamudan ihraç edilenler neredeyse üç yıldır itirazlarına cevap bekliyor ve çok az mağdurun itirazı kabul edildi” dedi.
2 BİN GÖRME ÖZÜRLÜ MEMUR İHRAÇ EDİLDİ
OHAL sürecinde kamudan ihraç edilen 130 bin kişinin ihraç edildiğini bu rakam içerisinde kamu işçisi ve özel sektör çalışanlarının bulunduğuna dikkat çeken Eski, “İhraçlar denilince kamuoyu genelde asker, polis, öğretmen olarak algılıyor oysa ihraçlar çok geniş bir mesleki alanı kapsıyor. Ziraat mühendisinden müzisyene, sağlık çalışanlarından, savcı hakim ve adalet çalışanlarına, akademik personelden teknik personele aileleri ve yakınlarıyla birlikte yüz binlerce insan etkilenmiş durumda. Mesela ihraçlar arasında görme özürlü sadece 2 bin memur var” diye konuştu.
KHK’LILARIN SESİNİ DUYURACAKLARI BİR MECRA YOK
Kanunen suç olarak tanımlanmayan gerekçelerle işlerini kaybeden insanların haklarını arayacak, seslerini duyuracak bir mekanizmanın olmadığını anlatan Eski, “Bir sabah uyandığınızda ihraç edildiğini öğreniyorsunuz ve zorluklar o gün başlıyor, başta ekonomik sorunlarla karşılaşıyorsunuz, sosyal sorunlar, kendini anlatamıyor, görüşülebilecek bir makam bulamıyorsunuz. Bankaya para yatırmak, sendikaya üye olmak, çocuğunu okula yazdırmak gibi yapıldığında suç olmayan gerekçelerle ihraç edildiğinizi yıllarca birlikte çalıştığınız arkadaşlarınıza idarecilerinize anlatamıyorsunuz” ifadesini kullandı.
https://www.youtube.com/watch?v=lBB-dh0KSlY
DOSYALARIN HENÜZ YARISI İNCELENDİ, 58 BİN BAŞVURU REDDEDİLDİ
OHAL Komisyonun 125 bin başvurudan şimdiye kadar 58 bin dosyayı reddettiğini, 4 bin 700 işe iade kararı verdiğine işaret eden Eski şöyle konuştu:
“15 ay gibi süreyle kurulan komisyon süresini çoktan aştı ve henüz dosyaların ancak yarısını inceleyebildi. Diyelim ki komisyondan ret cevabı aldınız, başvurunuz kabul edilmedi, komisyon size gerekçeli bir karar vermiyor, genel geçer kavramlarla reddedildiğine dair cevap alıyorsunuz. bu süreçten sonra İlk Derece İdare Mahkemesi, daha sonra Bölge İdare Mahkemesi, ondan sonra Danıştay ve en sonunda da Anayasa Mahkemesi’ne başvurabiliyorsunuz. İlk Derece İdare Mahkemesi sadece Ankara’da var, bu yetkiyi tek bir mahkemeye verdiler. Bu mahkeme on binlerce dosyaya nasıl bakıp karar verebilecek bu da ayrı bir konu.
DAMGALANMA SÜRECİNE MARUZ KALIYORLAR
Sosyal olarak bir damgalama sürecine maruz kalıyorlar. Psikolojik sorunlar yaşıyorlar, sağlık hizmetlerinden faydalanamıyorlar, hiçbir şey yapmalarına müsaade edilmediği gibi iş de bulamıyorlar. Akademisyenlerin inşaatlarda çalışması, memurların kombi tamirciliği, hakim, savcıların garsonluk yapması gibi örneklere rastlıyoruz. Eğitimli insanların geçimlerini sağlamak için çok düşük ücretle çalışıyorlar. Evlerini arabalarını satmaları, yalnızlaştırılmaları, terörist damgası yemeleri, suçlarını bilmemeleri bu kesimde ağır psikolojik travmalara yol açıyor. Bu süreçte ruh ve beden sağlığını kaybedenler var, intihar edenler var.”
İADE DE TAM ANLAMIYLA BİR İADE DEĞİL
İnceledikleri 109 karardan 7’sine iade verdiklerini söyleyen Beril Eski, bu iadelerin de tam anlamıyla bir iade olmadığını söyledi: “Çalışmadığınız dönemin maaşını alıyorsunuz ama faizini alamıyorsunuz. İşe iade ediliyorsunuz ama daha düşük bir pozisyonda işe başlıyorsunuz. Akademisyenler eski çalıştıkları kuruma değil, 2016’dan sonra kurulan İstanbul, Ankara, İzmir dışındaki üniversitelere yerleştiriliyor. Ya da akademik kadroda değil, araştırma merkezinde görevlendirme yapılıyor. Tam anlamıyla ve etkin bir şekilde iade sağlanmıyor. Tazminat ve onarım sürecinin de eksik yürüdüğünü tespit ettik.”
KOMİSYON TARAFSIZ VE BAĞIMSIZ DEĞİL
Komisyonun 7 üyesinin cumhurbaşkanlığı, adalet ve içişleri bakanlığı tarafından, iki üye de HSYK tarafından atandığını belirten Eski, bu durumun komisyonun bağımsız ve tarafsızlığına gölge düşürdüğünü, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AHİM) OHAL Komisyonunun tarafsız ve bağımsızlığını inceleme yetkisini saklı tuttuğunu hatırlattı.
KOMİSYON ÜYELERİ DE TEHDİT ALTINDA
Eski komisyon üyelerinin de psikolojik baskı ile çalıştıkları ifade ederek “Komisyonun bağımsızlığı ile ilgili ciddi şüpheler var. Ayrıca cumhurbaşkanlığı komisyon üyelerini, terör örgütüyle iltisaklı diye görevlerine aniden son verebiliyor. Dolayısıyla komisyonun değerlendirme yapan üyeleri de değerlendirdiklerini kişilerin yaşadıkları yaşama tehditi altında.” dedi.
ADALETE GÜVENİ KAYBETMİŞ DURUMDALAR
Komisyonun mağdur edilenlere ne kadar bir sürede cevap vereceğinin belli olmadığını değinen Eski, şunları kaydetti:
“Geç gelen adalet, adalet değildir. Bu çalışmanın bu kadar uzun sürmesi adaletin sağlanamayacağı anlamına geliyor. İnsanlar çok çaresiz adalete olan güvenlerini kaybetmiş durumdalar, hukukun temel ilkeleri ihlal edildi. Ulusal ve uluslar arası hukuk ilkeleri çiğnendi. 33 bin 500 öğretmen, 7 bin sağlık çalışanı, 31 bin 500 polis, 6 bin akademisyen, 13 bin asker ve 39 bin diğer kamu çalışanı ihraç edildi. Güvenlik açığı kapatılabilir, çok kısa bir eğitimle kişiler asker polis olabilir ancak bir akademisyen bir doktor, öğretmen kısa süreli eğitimle yetiştirilemez. Uluslararası Af Örgütü olarak Türkiye’deki keyfi sürecin sona ermesi, herkesin işine geri iade edilmesi, KHK’ların kaldırılması, kayıpların tazmin edilmesidir.”
İHRAÇ GEREKÇELERİ SUÇ OLMAYAN SEBEPLER
İhraç sebeplerinin hukuk en temel ilkesine aykırı olduğunu ifade eden Beril Eski, “Siz hangi davranışınızdan dolayı ve ne yaptığınızı bilmeden ihraç ediliyorsunuz ve buna karşı kendinizi yazılı olarak savunabiliyorsunuz. Tanık gösteremiyorsunuz, sözlü savunma yapamıyorsunuz, duruşma görüşme gibi bir prosedür işletemiyorsunuz. Sendikaya üye olmak, banka hesabı, kızının belli bir okula gitmesi ihraç sebebi. Aslında bunlar suç değil. Daha sonra bunlar suç ilan edilse bile yapıldığı dönemde suç değil. Hukukun en temel ilkelerinden biri suçun net ve kesin olmasıdır. Önceden bellidir, tanımlanmıştır. Suç işlendiği tarihte suç olarak tanımlanmamışsa geriye yönelik işletemezsiniz. Yapıldığı tarihte suç olmayan bir şeyden dolayı insanları yargılayamazsınız. O açıdan hiç adil bir süreç değil.” ifadelerini kullandı.