BOLD – Türkiye, Ukrayna saldırılarının başından beri Batı ülkelerinin Rusya’ya uyguladığı yaptırımlara ve ambargolara katılmıyor.
Savaşın başından bu yana Rusya ile Türkiye arasındaki ticari ilişkiler orantısız bir şekilde artış gösterdi. ABD ve Avrupa Birliği ülkeleri, bu duruma tepki gösterirken, NATO üyesi Türkiye’yi bu konuda sürekli uyarıyor.
Avrupa Birliği ile Türkiye, Rusya yaptırımları nedeniyle yaşanan gerilimi ortak bir çalışma grubu ile aşmayı hedefliyor. AB Komisyonu’nun Finansal İstikrar ve Sermaye Piyasaları Birliği Sorumlusu Mairead McGuinness’in geçen hafta gerçekleştirdiği Türkiye ziyaretinde, konunun kapsamlı bir şekilde ele alındığı öğrenildi. Her iki taraf için büyük öneme sahip ekonomik ilişkilerin zarar görmemesi için “yapıcı bir diyalog” yürütülmesi konusunda uzlaşmaya varıldı.
DW Türkçe’nin haberine göre AB Komisyonu ile Türk hükümeti, Rusya’ya yaptırımların delinmesini engellemeye odaklanacak bir çalışma grubunun oluşturulması için ortak girişim başlattı. Bu yolla, AB’nin Ukrayna işgali nedeniyle Rusya’ya karşı uyguladığı yaptırımların Türkiye üzerinden delinmesi, baypas edilmesi riski azaltılmaya çalışılacak. AB’nin Türkiye ile ekonomik ilişkilerinde, Gümrük Birliği’nde, sonuçlar doğurabilecek olası sorunların da önlenmesi hedefleniyor.
McGuinness, Türkiye ziyaretini, AB’de geçen hafta Rusya’ya yönelik sekizinci yaptırım paketinin kabul edilmesinin hemen ardından gerçekleştirdi. Bunun nedeni de son yaptırım paketine yeni unsurların eklenmiş olması. Artık AB yaptırımlarını delen Avrupalı şirketlere yardım eden yabancı şirketlere karşı da adımlar atılabilecek.
İHLALE YARDIM EDENLERE YAPTIRIM UYGULANACAK
Sekizinci paketle birlikte, AB yaptırımlarının delinmesi yasağının ihlal edilmesini kolaylaştıranlara da kısıtlayıcı önlemler uygulanabilecek. Gerçek ve tüzel kişiler, şirket ve kuruluşlar, AB’nin yaptırım listesine alınabilecek.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, “yaptırımların delinmesini engelleme çabalarımızı artırıyoruz” derken, bu karardan kimlerin etkilenebileceğine de şu sözlerle açıklık getirmişti: “Örneğin, AB’de bir malın alınması, bunu üçüncü bir ülkeye götürülmesi, oradan da Rusya’ya gönderilmesi, bizim yaptırımlarımızın delinmesidir ve bunu yapan kişiler ya da şirketler yaptırım listesine alınabilir. Ben bunun çok caydırıcı olacağı kanaatindeyim.”
MENŞEİ GİZLENMİŞ MALLAR İÇİN DE YAPTIRIM UYGULANACAK
AB yetkililerinin verdiği bilgilere göre, yasak kapsamındaki malların Rusya’dan Avrupa’ya, menşei gizlenerek üçüncü bir ülke üzerinden sokulmaya çalışılması durumunda da yaptırım uygulanabilecek.
AB bu yolla yaptırımlarının üçüncü ülkeler üzerinden baypas edilmesini önlemeye çalışıyor. Brüksel açısından bu listenin başında da, Gümrük Birliği’nde bulunan, ancak yaptırımlara destek vermeyen Türkiye bulunuyor.
Türkiye geçen aylarda yaptığı açıklamalarda, Rusya ile Ukrayna arasında diplomatik çözüm için çaba sarfettiğini söyleyerek, AB’nin yaptırımlarına katılmayacağı mesajını vermişti. Ancak AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile ekonomik ve ticari ilişkileri daha da geliştirecek adımlar atmaları, son dönemde iki ülke arasındaki ticaret hacminde rekor artışların olması, Brüksel’in endişelerini artıyor. Bu gelişmeler Avrupa başkentlerinde AB yaptırımlarının Türkiye üzerinden delinebildiği şüphesini, riskini artıran emareler olarak görülüyor.
AB Komisyonu üyesi McGuinness, Türkiye temaslarında, Gümrük ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Ticaret Bakanı Mehmet Muş, Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu ve iş dünyası ile temsilcileri ile görüşmeler yaptı. AB kaynakları, bu görüşmelerde Brüksel’in endişelerinin ve beklentilerinin, açık bir şekilde paylaşıldığını dile getiriyorlar.
Öte yandan, AB Komisyon sözcüsü, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, McGuinness’in ziyareti sırasında Rusya’ya yönelik yaptırımların uygulanmasına çok güçlü bir şekilde odaklanıldığını ve bu yaptırımları delme ve baypas etme girişimlerinin tespit edilip, etkili önlemlerle yok edilmesi gerekliliğine de dikkat çektiğini söyledi. Gümrük Birliği nedeniyle AB ile Türkiye arasında malların serbest dolaşımı söz konusu. Rusya da yaptırımlar nedeniyle Avrupa’dan doğrudan alamadığı bazı ürünleri, Türkiye üzerinden temin etmeye çalışıyor. Bu da AB’yi endişelendiriyor.
SORU İŞARETLERİ GİDERİLMEYE ÇALIŞILACAK
Avrupa Birliği özellikle, askeri alanda ya da stratejik diğer alanlarda kullanılabilecek yüksek teknoloji ürünlerini Rusya’nın Türkiye üzerinden temin etmesini engellemek istiyor. Türk hükümeti, Rusya’ya yaptırımlar uygulamamakla birlikte, AB yaptırımlarının baypas edilmesine, delinmesine izin verilmeyeceğini açıklamıştı. Türk tarafı, AB yaptırımlarının Türkiye üzerinden delindiği iddialarının delil temelli olmadığı, somut verilere dayanmadığı görüşünde. Yaptırımlar dahiline giren ürünlerin, özellikle de çift kullanımlı ürünler kapsamına girenlerin, Türkiye ile Rusya arasındaki ticarete konu olan ana kalemleri oluşturmadığı kaydediliyor.
Ancak AB, Türk tarafının soru işaretlerini gidermesini istiyor ve bu konuların oluşturulacak çalışma grubunda masaya yatırılması bekleniyor. AB’li kaynaklar McGuinness’in Türkiye’deki son görüşmelerinin çok yapıcı geçtiğini söyledi. AB Komisyonu’ndan bir yetkili, “Türk muhataplarımız, AB yaptırımlarının nasıl işlediğini çok net bir şekilde anlamış durumda” dedi.