Mart ayında yapılacak yerel seçimlerle ilgili 1989 sendromundan sözediliyor. Turgut Özal’ı yıkan o seçimlerde olanlar, muhalefet için bir umut ancak şartlar aynı mı?
BOLD
İyi Parti Genel Başkanı Meral Akşener, yerel seçimlerle ilgili ‘umutsuzluğu’ doğru bulmadığını belirtti. 1989 yerel seçimlerini hatırlatarak, AKP seçmeninin kulak çekeceğini söyledi. Akşener’in sözleri 1989 seçim atmosferini akıllara getirdi.
ÖZAL TEK BAŞINA İKTİDARDA
Yıl 1989, Başbakanlık koltuğunda merhum Turgut Özal oturuyor. Özal’ın Anavatan Partisi tek başına iktidarda. 26 Mart tarihinde yerel seçimler, ardından da 31 Ekim tarihinde Cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılacak. Muhalefette ise Süleyman Demirel’in Doğruyol Partisi ile Erdal İnönü’nün Sosyal Demokrat Halkçı Partisi var. Seçim atmosferi bugüne benzerlik gösteriyor.
ANAP 3. PARTİ KONUMUNA DÜŞÜYOR
26 Mart tarihinde önüne sandık konulan vatandaşın tercihlerinde büyük değişim yaşanıyor. Anavatan Partisi için neredeyse hezimet diye nitelenebilecek bir sonuç çıkıyor sandıktan. Ana muhalefet partisi SHP İstanbul, Ankara, İzmir dahil 39 ilde belediye başkanlığını almayı başarıyor. DYP ise 16 ilde belediye başkanı çıkarıyor.
Refah Partisi 5 ili alıyor. ANAP ile Milliyetçi Çalışma Partisi de 3’er ille yetiniyor. Tunceli’de seçimi bağımsız aday kazanıyor.
ONURSUZCA İNDİRME TARTIŞMASI
Yerel seçimin ardından Kenan Evrenin 7 yıllık süresi dolduğu için Cumhurbaşkanlığı seçim atmosferine giriliyor. Muhalefet Özal’ın seçilmesine şiddetle karşı çıkıyor. Süleyman Demirel’in, “Özal Çankaya’ya çıkarsa indirmek boynumuzun borcu olsun” diyor. Deniz Baykal da o dönem Demirel’in adaylığı için seçilirse ‘onursuzca indiririz’ ifadesini kullanıyor.
SHP VE DYP BOYKOT ETTİ
Muhalefetin tutumuna rağmen Özal 17 Ekim 1989 tarihinde adaylığını açıkladı. Özal’ın ardından yine ANAP’tan parti içi muhalefetin önemli isimlerinden Fethi Çelikbaş’ta Cumhurbaşkanlığı için aday oldu. 1989 Cumhurbaşkanlığı seçimleri, aynı partiden iki aday arasında gerçekleşirken, hem DYP hem de SHP’nin boykot ettiği seçimlerin üçüncü turunda salt çoğunluğu almayı başaran Özal, oylamaya katılan 285 milletvekilinden 263’ünün oylarını alarak 31 Ekim 1989 tarihinde Türkiye’nin 8. Cumhurbaşkanı oldu.
ANAP’TA ÇÖKÜŞ SÜRECİ BAŞLADI
Turgut Özal’ın cumhurbaşkanı seçilmesiyle parti oy kaybetme sürecine girdi. Özal’ın desteği ile Anavatan’ın başına Yıldırım Akbulut getirildi. Akbulut-Özal ihtilafı, parti içi tartışmalara yol açtı. Özellikle Körfez Savaşı sırasında bu ihtilaf had safhaya ulaştı. Akbulut hükûmetine karşı parti içinde Özal’a yakın isimlerin başını çektiği bir muhalefet oluştu. Bu muhalefetin desteğini alan Mesut Yılmaz, 6 Haziran 1991’deki kongrede 3. genel başkan seçildi.
YILMAZ’LA PARTİ İYİCE YIPRANDI
Anavatan genel başkanlığı koltuğuna oturan Yılmaz’la parti iyice yıprandı. Liderliğinin ilk döneminde sadece liberal kanadı merkeze almakla yetinen Mesut Yılmaz, Özal fikrinin de tasfiyesi demekti. Resimleri genel merkez duvarlarından indirilen Özal’ın fikirleri de temsilcileriyle birlikte kapı önüne konuldu. Turgut Özal, Mesut Yılmaz’dan hep ‘hata’ diye bahsedecekti. Özal, 17 Nisan 1993 günü hayata gözlerini yumdu.
YÜZDE 5 İLE BARAJ ALTI KALDI
1991’de yüzde 21 oy alan parti, dört dönem Mesut Yılmaz başkanlığında girdiği seçimlerde âdeta eridi. Yılmaz’ın 28 Şubat dönemindeki konjonktürel hataları ile ANAP, Özal çizgisinden hayli uzaklaştı. Nitekim, Yılmaz’ın liderliğinde girilen 3 Kasım 2002 seçimlerinde parti, tarihinde ilk kez yüzde 5 oy alarak baraj altında kaldı.
MERAL AKŞENER’İN AÇIKLAMALARI
İyi Parti Genel Başkanı Meral Akşener, yerel seçimde Anap’ın bu hikayesinin arka planıyla konuşuyor ve seçmende umutsuzluk nedeniyle sandığa gitmeme eğilimi olduğu yönündeki değerlendirmelerin hatırlatılması üzerine tepki gösteriyor:
“Bu tembellik be kardeşim. Niye değişmesin? Referandumda değişti. Referandumda hepimiz farklı farklı çalıştık ve sonuç itibariyle İstanbul’dan, Ankara’dan hayır çıktı 17 büyükşehirden hayır çıktı. Bu basit bir şey mi? Bütün illerin de merkez ilçelerde hayıra yüksek oyları çıktı. Referandum esnasında yolda yöntem değiştirildi, (mühürsüz oy) o değiştirilmeye tavır konulamadı. Ben doğru bulmuyorum, sürekli hilenin hurdanın söylenmesini. İnsan unsuru, 25 yıldır ben bu ülkede aktif politika yapıyorum, insan unsuru. Sandık başındaki müşahidiniz, sizi temsil eden kişi orayı boş bırakırsanız olur, sandıklar açıldığında boş olursa, hileler orada olur. 1989’da olduğu gibi bir kulak çekme yapacak seçmen ve bunu AK Parti seçmeni yapacak.”
