Eurasia Grup, Erdoğan’ın Merkez Bankası Başkanı Ağbal’ı görevden alarak ekonomide kontrolü yeniden aldığını belirtti. Eurasia Grup’a göre sermaye kontrollerine gitmeden Türkiye’nin ekonomik durumu yönetebilmesi küçük bir olasılık ve bu yüzden AKP hükumeti sermaye kontrolüne gidecek.
BOLD – Gelişen piyasalarda siyasi riskler konusunda danışmanlık hizmeti veren Eurasia Grup, göre sermaye kontrollerine gitmeden Türkiye’nin ekonomik durumu yönetebilmesi düşük bir olasılık olduğunu ve bu yüzden AKP hükumetinin sermaye kontrolüne gideceğini yazdı.
Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal’ın hükumete yakın çevrelerin rağmına piyasa beklentilerinin de ötesine geçerek politika faizini yüzde 17’den yüzde 19’a yükseltmesi sonrası AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bir gece yarısı kararnamesi ile 5 aydan kısa süredir merkez bankasının başında bulunan Naci Ağbal’ı görevinden aldı.
Yerine gelen Şahap Kavcıoğlu, son iki sene içinde merkez bankasının değişen dördüncü başkanı oldu ve Erdoğan’ın isteklerine göre hareket etmesi bekleniyor.
“BERAT ALBAYRAK GERİ DÖNÜYOR”
Eurasia Grup’a göre, Ağbal’ın görevden alınması 24 Mart’ta yapılacak AKP kongresi sonrası Berat Albayrak’ın geri dönüşü olasılıklarını artırmakta ve yapılan spekülasyonlara göre Albayrak ekonomiden sorumlu Cumhurbaşkanlığı Danışmanı olarak atanacak.
Analizde şu yorum yapıldı, “Albayrak’ın politikanın içinde veya dışında alacağı rolden bağımsız, ekonomik politikaların belirlenmesinde ağırlığının artacağı düşüncesindeyiz.”
“KASIM’DAN BERİ TÜRKİYE’YE GİREN 16 MİLYAR DOLAR KAÇACAK”
Türkiye’nin şu anda Ağbal’ın göreve geldiği 7 Kasım’dan daha kötü bir durumda olduğunu belirten Eurasia Grup, “Albayrak yönetiminde iki yıl boyunca zayıflayan Türkiye ekonomisinde Ağbal’ın çizdiği pembe tablo fazla iyimser görünmekteydi. Şimdi makro ekonomik riskler ve sermaye kontrolleri tartışmaları tamamen geri dönmüş durumda” tespitini yaptı.
AKP’nin Pazartesi ortaya çıkacak çifte problemle başa çıkması için bir planı olduğu konusunda kuşkulu olduklarını ifade eden Eurasia Grup, “İlk olarak, Kasım ayından bu yana Türkiye’ye gelen 16 milyar dolar önümüzdeki bir kaç hafta içinde gerisin geri çıkacaktır. İkinci olarak da hem canlı seyreden kredi talebi hem de Erdoğan’a artan güvensizlik yerlilerin döviz talebini iyice hızlandıracak” dedi.
“DOLARI DİZGİNLEMEK İÇİN KAMU BANKALARI 30 MİLYAR DOLAR SATACAK”
AKP hükumetinin krize ilk tepkisinin yine arka kapı yöntemleriyle kamu bankaları üzerinden döviz satmak olacağı tahmininde bulunan danışmanlık şirketi, “İlk tahminlerimize göre yaklaşık 30 milyar dolar bu iş için harcanacak” dedi.
“ATILACAK ADIMLAR ÖDEMELER DENGESİ KRİZİ YARATABİLİR”
Tahminlerini sürdüren Eurasia Grup, “Bunu yapabilmek için merkez bankası döviz munzam karşılıklarını artıracak ve bir sonraki adım olarak yerlilerin döviz mevduatlarına yönelecek. Yabancıların kaçış hızı ve yerlilerin döviz talebi hızına göre böyle bir uygulamanın sürdürülebilirliği ancak birkaç hafta ile sınırlı olabilir. Döviz kaynağı yaratacak diğer yöntemler bir kenara konursa, hükümetin bu adımlarının bir ödemeler dengesi krizi yaratması mümkün” ifadelerini kullandı.
“ERDOĞAN 500 BAZ PUANLIK FAİZ İNDİRİMİ İSTEDİ”
Bu aşamada Erdoğan’ın yeniden bir U-dönüşü yapma olasılığının düşük olduğunu kaydeden Eurasia Grup, “Duyumumuza göre Cumhurbaşkanı Erdoğan merkez bankasının 15 Nisan toplantısında 500 baz puanlık indirim istemiş durumda.” dedi.
“ERDOĞAN IMF’YE GİDEMEYECEĞİNE GÖRE TEK OLASILIK SERMAYE KONTROLÜ”
IMF desteği istemenin uzak bir olasılık olacağını ve Erdoğan’ın Uluslararası Para Fonu IMF’e gitmek yerine Ağbal’ı görevde tutmayı tercih edeceğini kaydeden Eurasia Grup, “Bu nedenle de yerlilerden başlayarak sermaye kontrolleri geriye yapılacak tek adım olarak kalıyor ki Erdoğan’ın tercihleri giderek Türkiye’nin kapalı bir ekonomiye dönüşmesine neden oluyor.”
“SERMAYE KONTROLÜNE GİDİLMEDEN DURUMU YÖNETMEK KÜÇÜK BİR OLASILIK”
Erdoğan’ın sermaye kontrollerine gitmeden durumu yönetebilmesinin küçük bir olasılık olacağını vurgulayan danışmanlık şirketi, “Çünkü bu hem çıkan yabancı yatırımcının hem de içerde artan döviz talebinin finansmanını gerektiriyor. Bunun ardından hükümet yerlilerin döviz talebinin yavaşlayacağına güvenerek fiyat kontrolleri gibi makroekonomik baskılara yönelmek zorunda olacak” yorumunu yaptı.
Eurasia Grup, senaryosuna göre sermaye kontrolüne gidilmesinin 3 işareti bulunuyor.
- İlki yönetimin sözlü mesajlarla piyasayı sakinleştirmeye ve döviz talebini baskılamaya çalışması.
- İkincisi Pazartesi açılış öncesinde merkez bankası ile banklar arasında toplantı yapılması. Bu adım gerçekleşti.
- Diğeri de yerlilerin bankacılık sistemine olan güvenlerinin seyri.
DÖVİZ TALEBİ DEVAM EDERSE HÜKUMET PLANI DEVREYE SOKACAK
Danışmanlık şirketine göre, Türk vatandaşlarının 230 milyar dolar civarındaki döviz mevduatları azalmaya başlamaz ve döviz talebi devam ederse, hükümet planını devreye sokacak. İlk olarak sermaye kontrolü Türk vatandaşları için getirilecek yabancılar için ise ilk aşamada bu kural uygulanmayacak.
Eurasia Grup, planların Berat Albayrak döneminde hazırlandığını ve bankacılık sistemi riske girerse bu planların devreye sokulacağını belirtti.
“DÖVİZLERİNİ ÇEKMEK İSTEYENLERE BELİRLİ BİR KURDAN TL ÖDENECEK”
Danışmanlık şirketi Eurasia Grup’a göre, uygulanacak seçenekler arasında belli bir miktarın üzerindeki döviz mevduatlarını zorunlu olarak Hazine eurobondlarına dönüştürülmesi ve döviz mevduatlarını çekmek isteyen yerlilere sadece ilan edilen resmi bir kurdan TL verilmesi bulunuyor.
Diğer adım ise daha fazla döviz alımını yasaklamak ya da maliyetini aşırı yükseltmek olabilir. Bu da çifte kur fiyatlamasına, dövizde karaborsanın oluşmasına neden olabilir.
Şirkete göre, orta gelirli AKP seçmeni vatandaşın üzerine bindireceği yük nedeniyle bu tür kontroller Erdoğan’ın ilk tercihi olmayacak. Vatandaşın Erdoğan’ın ekonomiyi yönetemediği algısını güçlendirir, muhalefete desteği artırır ve adil bir seçim ortamında Erdoğan’a iktidarı kaybettirir.
ERDOĞAN ‘ARTAN ORANDA UMUTSUZ BİR VAROLUŞ SAVAŞI’ İÇİNDE
Danışmanlık şirketi Eurasia Grup’a göre, Erdoğan’a azalan desteğinin ilk yansıması geçen hafta yaşanan anti-demokratik uygulamalar. HDP milletvekili Gergerlioğlu’nun vekilliğinin düşürülmesi, HDP’ye açılan kapatma davası ve İstanbul Sözleşmesi’nden geri çekilme kararı. Bu hareketler Erdoğan’ın kısa vadeli bakış açısı ile yönetmeye devam edeceğini gösteriyor.
Eurasia Grup raporunu şöyle sürdürdü: “Erdoğan artan oranda umutsuz bir varoluş savaşı içinde. %17 gibi yüksek bir oranla daha önce AKP’ye oy vermiş bir kesim şimdi kararsızlar cephesinde. Bu da ülkede daha fazla türbülansa ve Erdoğan’ın daha sertleşmesine neden olmakta.”
DIŞARIDA DA KARA BULUTLAR TOPLANIYOR
Erdoğan’ın dış politika maceralarının etrafından dolanarak dış güç merkezleriyle de dengeleri yeniden kurmaya çalıştığını belirten Eurasia Grup, bu durumun ise diplomatik orta yol çabalarını iyice zayıflattığını ifade etti.
Eurasia Grup, dış politika yaşanacakları ise şöyle yorumladı: “Biden Erdoğan’a uzak durdukça, Erdoğan çoktan Putin’e sığınarak Biden’ın katil sözlerine karşı tarafını seçmiş durumda. ABD ile ilişkilerde yeni bir başlangıç yapma olasılığı düştükçe Erdoğan giderek Putin ile daha fazla yakınlaşmayı seçecek. Bunun sonucu olarak ABD ile ilişkilerin düzelmesinin ön şartı olan S-400 tercihinden geri dönüş iyice zorlaşacak. New York’taki Halkbank davası tansiyonu daha da yükseltecek. Yeni merkez bankası başkanının daha önce Halkbank’ta çalışmış olduğu ABD’nin gözünden kaçmayacaktır. AB tarafı ile riskler daha düşük. Ancak, ABD’nin insan hakları konusunda tutumu netleştikçe Türkiye-AB ilişkileri de gerginleşebilir. Bu sürede Erdoğan Mısır, Suriye, İsrail ve Birleşik Arap Emirlikleri ile bozuk ilişkilerini düzeltmeye odaklanacak. Fakat bu tarafta da bir diplomatik dönüşüm ya da yeni finans kaynakları bulunması beklenmemeli.”
New York merkezli Eurasia Grup, küresel siyasi riskler konusunda uzmanlaşan ünlü siyaset bilimci Ian Bremmer tarafından kuruldu.
LÜTFİ ELVAN’IN AÇIKLAMALARI EURASİA GRUP’U DOĞRULADI
Bu arada Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın açıklamaları Eurasia Grup’un tahminlerini doğruladı. Ayrıca açıklamada Eurasia Grup’un öngörüsüne cevap niteliğinde bölümler de yer aldı.
Eurasia Grup, sermaye kontrolüne gidişte hükumetin vereceği ilk işaretin ‘yönetimin sözlü mesajlarla piyasayı sakinleştirmeye ve döviz talebini baskılamaya çalışması’ olduğunu ifade etmişti.
Bakan Elvan açıklamasında, “Maliye politikalarını, para politikasını tamamlayıcı yönde fiyat istikrarını desteklemek amacıyla uygulamaya devam edeceğiz” diyerek piyasalara güven vermeye çalıştı.
Lütfi Elvan, açıklamasında devamla, “Piyasaların etkin ve sağlıklı işleyişini son derece önemsiyoruz. Bu kapsamda serbest piyasa mekanizmasından herhangi bir taviz kesinlikle söz konusu olmayacak, liberal kambiyo rejiminin uygulanmasına kararlılıkla devam edilecektir.” ifadelerini kullandı.
Elvan’ın açıklamasındaki ‘serbest piyasa’ vurgusu ise sermaye kontrolüne gidileceği yönündeki endişelere ve bu konuda bir panik oluşmasına bir cevap niteliğindeydi.
SERMAYE KONTROLÜ NEDİR?
Sermaye kontrolü, herhangi bir ülkeden ya da herhangi bir ülkeye doğru yabancı para akışını kontrol etmek amacıyla hükümetler, merkez bankaları ya da diğer düzenleyici kurumlar tarafından devreye sokulan politikalar anlamına geliyor.
Sermaye kontrolü, vergiler, gümrük vergileri, yasamalar, ticareti yapılan paranın miktarına getirilen kısıtlamalar ve piyasalarda alınan birtakım önlemlerle devreye sokulabiliyor.
Sermaye kontrolleri, hisse senetlerini, tahvilleri, bonoları ve yabancı para cinsinden yapılan ticareti etkileyebiliyor.
Sermaye kontrolünü sağlamak amacıyla o ülkede yaşayan vatandaşların yabancı para cinsinden varlık edinmelerine engel getirilebileceği gibi yabancıların yerel varlıkları almasının da önüne geçilebilir.
Bu politika daha çok oynaklık nedeniyle para birimi sermaye akışına daha hassas olan gelişmekte olan ülke ekonomileri tarafından uygulanıyor.
Sermaye kontrolünün karşısında olan çok sayıda kişi, bu politikaların verimliliği düşürdüğünü ve ekonomik gelişmenin önüne geçtiğini belirtiyor.
Sermaye kontrolünden yana olan çok sayıda kişi ise ekonominin güvenliğini artırdığı için bu politikaları savunuyor.
Gece yarısı kararnamesinin faturası ağır oldu: Dolar 8,38’i gördü