6 muhalefet partisinin lideri, 23 madde ve 48 sayfadan oluşan Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem mutabakat metnini imzaladı.
BOLD – CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi, Gelecek Partisi, Demokrat Parti ve DEVA Partisi’nin aylardır süren “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem” çalışmasında uzlaştıkları Mutabakat Metni açıklandı. 48 sayfalık Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Mutabakat Metni, 6 muhalefet lideri tarafından imzalandı.
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun daveti üzerine 12 Şubat’ta bir araya gelen İYİ Parti, Saadet Partisi, Gelecek Partisi, Demokrat Parti ve DEVA Partisi genel başkanının toplantısının ardından yeni bir model üzerinde uzlaşılan güçlendirilmiş parlamenter sistem modeli açıklandı.
Bilkent Otel’de Güçlendirilmiş Parlamenter Sisteme geçiş mutabakatını hazırlayan altı genel başkan yardımcısının metni okumasının ardından genel başkanlar protokole imza attı.
Yeni sistemin AKP ve MHP’nin kurduğu cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin yerine getirilmesi hedefleniyor.
Toplantıya basın mensuplarının yanı sıra, işçi sendikaları ve TÜSİAD dahil işveren örgütleri, kadın örgütleri, insan hakları örgütleri, barolar, Roman kanaat önderleri gibi sivil toplum temsilcileri katıldı.
HER PARTİ BİR BÖLÜM OKUDU
Metni kaleme alan CHP Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek, İYİ Parti Genel Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Bahadır Erdem, Saadet Partisi Genel Başkan Yardımcısı Bülent Kaya, Demokrat Parti Genel Başkan Yardımcısı Bülent Şahinalp, DEVA Partisi Genel Başkan Yardımcısı Mustafa Yeneroğlu ve Gelecek Partisi Genel Başkan Yardımcısı Ayhan Sefer Üstün bölüm bölüm okudu.
Metnin giriş bölümünde kuvvetler ayrılığı vurgusu yapılırken, metnin geriye dönüş değil yeni bir başlangıç olduğu ifade edildi. Yasama bölümünde, seçim barajının yüzde 3 indirilmesi, yüzde 1 oy alan partilerin yardım alması, meclis iç tüzüğün yenilenmesi, cumhurbaşkanının veto yetkisine son verilmesi, yazılı soru önergesinde süresi içinde cevap vermeyen bakanlara yaptırım uygulanması, bütçe yapım yetkisi meclise verilmesi başlıkları yer aldı.
PARTİSİZ CUMHURBAŞKANI OLACAK
Yürütme başlığında ise yasama organını meclisin içinden çıkması, cumhurbaşkanının görev süresinin 7 yıl olması, cumhurbaşkanının bir dönem için seçilmesi, cumhurbaşkanının partisi ile ilişkisinin kesilmesi ve görevi bitimi sonrasında aktif siyasete geri dönememesi bulunuyor.
KHK’LAR KALKACAK
Hükümetin düşürülmesi, yeni hükümetin salt çoğunluk tarafından seçilmesi ile mümkün olacak. Cumhurbaşkanı veya bakanlar kurulu tek başına OHAL kararı alamayacak. OHAL KHK’larına yer verilmeyecek. Yargı başlığında ise yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı sağlanacak. Yüksek yargı organlarına yürütmenin müdahalesi engellenecek. Hakimlere coğrafi teminat sağlanacak. Hakimlerin Adalet Bakanlığına bağlı olduğu düzenlemesi kaldırılacak. Anayasa ve AİHM kararlarının derhal uygulanması sağlanacak. Hak ihlali neden olan hakimlere rücu edilecek. Hakimlik ve savcılık mesleği birbirinden ayrılacak. Hakimler ve savcılar kurulu ayrılacak. Adalet Bakanı ve müsteşarı hakimler kurulunda yer almayacak. Çoklu Baro uygulamasına son verilecek. AYM görev ve yetkileri genişleyecek, mahkeme yapısı yeniden yapılandırılacak. İptal davası açabileceklerin kapsamı genişleyecek.
SAYIŞTAY’IN DENETİM KAPSAMI GENİŞLEYECEK
YSK iki daireye ayrılacak. Sayıştay denetiminin kapsamı genişletilecek. Düzenlemenin demokratik hak ve hürriyetler başlığı kapsamında ise ifade ve basın özgürlüğü başta olmak üzere tüm haklar güvence altına alınacak. Düşünce ve ifade, toplantı gösteri hakkını düzenleyen mevzuat yeniden değerlendirilecek.
MUTABAKAT METNİNDE NELER VAR
1.Cumhurbaşkanı’nın görev süresi.
Bir defalığına yedi yıl için seçilecek.
İkinci defa seçilemeyecek, siyasete dönemeyecek.
2. Cumhurbaşkanlığı ile milletvekili seçimleri ayrı günlerde düzenlenecek.
Milletvekilleri 5 yıllığına seçilecek.
Yeni seçim yasası çıkarılacak. Seçim barajı yüzde 3’e düşürülecek.
3. “Kuvvetler ayrılığı ilkesine dayalı demokratik hukuk devleti”
Yasama, yürütme ve yargı organları kuvvetler ayrılığı ilkesine uygun olarak ayrılacak.
Yargı bağımsızlığı sağlanacak.
Meclisin yetkileri artırılacak.
Meclis yeni başbakanı belirleyecek.
Cumhurbaşkanı Meclis çoğunluğunun belirlediği adayı başbakan olarak atamak zorunda olacak
Meclis gensoru sistemiyle denetimini etkin hale getirecek.
Düşünce ve ifade özürlüğü, din ve vicdan özgürlüğü, toplantı, gösteri yürüyüşü, örgütlenme özgürlüğü, basın özgürlüğü, kadın hakları, çocuk hakları ve çevre hakları düzenlenecek.
YÖK kaldırılacak. Üniversiteler özerkleştirilecek.
Yerel yönetimler güçlendirilecek. Yargı kararı olmaksızın hiçbir belediye başkanı görevden alınamayacak.
Yargı bağımsız yapıya kavuşturulacak.
Çevre ihtilaflarını çözmek üzere uzman çevre mahkemeleri kurulacak.
Merkez Bankası Başkanı değiştirilecek ve kurum bağımsız hale getirilecek.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK), Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Rekabet Kurulu gibi kurumların yapısı ve üyeleri değiştirilecek.
Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Basın İlân Kurumu, TRT ve Anadolu Ajansının da yapısı ve yönetimi değiştirilecek.