ABD Başkanı Biden’ın talebi üzerine başladığı belirtilen Türkiye ve Ermenistan normalleşme sürecinde yeni bir adım daha Antalya’da atıldı. Dışişleri Bakanlığı’nın davetini kabul ederek Antalya Diplomasi Forumu’na gelen Ermenistan Dışişleri Bakanı, Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ile ikili bir görüşme gerçekleştirdi.
BOLD – Türkiye ve Ermenistan arasında geçen yıl sonbahaer aylarında başlatılan normalleşme sürecinde yeni bir adım dün Antalya’da atıldı. Dışişleri Bakanlığı’nın davetini kabul ederek Antalya Diplomasi Forumu’na gelen Ermenistan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan, Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ile ikili bir görüşme gerçekleştirdi.
Görüşmeye Türk tarafının özel temsilcisi Büyükelçi Serdar Kılıç katılırken, Ermenistan tarafının özel temsilcisi olan Meclis Başkan Yardımcısı Ruben Rubenyan Antalya’da yoktu.
Yarım saat süren görüşmenin ardından basına açıklamalarda bulunan Çavuşoğlu, daveti kabul ederek Türkiye’ye gelen Mirzoyan’a teşekkür etti ve görüşmenin son derece verimli ve yapıcı geçtiğini kaydetti.
Dışişleri Bakanı, geçen hafta da Azerbaycan’da temaslarda bulunduğunu, Bakü’nün de bu süreçten memnun olduğunu belirterek “Bölgedeki istikrar ve barış hepimizin yararına. Bu yönde adımlar atmaya devam edeceğiz, bu konuda Sayın Dışişleri Bakanı Ararat Bey’le de mutabık kaldık” diye konuştu.
ÖN KOŞULSUZ NORMALLEŞME
Ermenistan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan da kısa açıklamasına, Antalya Diplomasi Forumu’na daveti için Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’na teşekkür etti ve daveti olumlu bir şekilde kabul ettiklerini belirtti.
Mirzoyan, “Biz de yine tekrar koşulsuz ikili ilişkilerde normalleşme için bir sürece devam edeceğiz dedik. İki temsilcimiz bu doğrultuda çaba gösteriyor. Biz de çok iyi görüyoruz iki tarafın görüşmelerini. Ermenistan’ın bölgemizde sulh ve barış gösterme kararı var” değerlendirmesini yaptı.
EN SON İKİLİ GÖRÜŞME 2009 YILINDA GERÇEKLEŞTİRİLDİ
Bakanlar geçen yıl Kasım ayında Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) toplantısının oturum aralarında da kısaca görüşmüştü.
Antalya’da yapılan görüşme ise iki ülke dışişleri bakanının doğrudan teması açısından büyük önem taşıyor. En son iki ülke dışişleri bakanları 2009 senesinde İsviçre’nin arabuluculuğunda yürütülen ve Zürih protokolleri adı verilen iki anlaşmanın ortaya çıkmasını sağlayan normalleşme sürecinde İsviçre’de bir araya gelmişlerdi.
Çavuşoğlu ve Mirzoyan’ın kısa görüşmesinde daha çok sürecin ana hatlarıyla ele alındığı ve özel temsilcilerin süreci devam etmeleri konusunun değerlendirildiği kaydedildi.
“BİDEN’IN TALEBİ ÜZERİNE”
ABD merkezli Bloomberg, AKP hükumetinin Ermenistan konusunda sonbahar aylarında başlattığı girişimin ABD Başkanı Joe Biden’ın talebi üzerine başlatıldığını ve amacın Biden’ı memnun etmek olduğunu yazmıştı.
Bloomberg, “Türkiye’nin sürpriz dönüşü, ABD Başkanı Joe Biden’ın Cumhurbaşkanı Erdoğan’a ekim ayında Roma’da gerçekleştirdiği görüşmedeki talebiyle uyumlu. Bu iddiayı üst düzey bir Türk yetkili Bloomberg’e verdiği demeçte daha önce söylemişti” yorumunu yapmıştı.
Bloomberg, Türkiye’nin Ermenistan ile ilişkileri normalleştirmeye yönelik adımlar atmasını; Ankara’nın Rusya’dan hava savunması satın alması nedeniyle Washington ile gergin ilişkilerini iyileştirmesine yardımcı olacağını umduğunu belirtti.
Biden ve Erdoğan arasındaki görüşmeden sonra iki ülkenin, daha geniş güvenlik ve ekonomik çıkarları paylaşan iki NATO müttefiki arasındaki ilişkileri zedeleyen sorunları ele almak için bir mekanizma kurduğu vurgulandı.
“SEÇİM ÖNCESİ FAYDA SAĞLAYABİLİR”
Bloomberg, “Erdoğan, enflasyonun fırladığı ve 2023 seçimleri öncesinde kendisine desteği tehdit eden ekonomiyi istikrarlaştırması için herhangi bir dış politika hamlesinden büyük faydalar sağlayabilir” ifadelerini kullanmıştı.
ÖZEL TEMSİLCİLER İKİ KEZ BİRARAYA GELDİ
AKP hükumetinin Biden’ın talebi üzerine başlattığı Ermenistan ile normalleşme sürecinde ilk olarak iki ülke özel temsilciler atadı.
Türk tarafı, özel temsilci olarak eski Washington Büyükelçisi Serdar Kılıç’ı atarken; Ermenistan tarafının özel temsilcisi Meclis Başkan Yardımcısı Ruben Rubenyan oldu.
Kılıç ve Rubinyan ilk olarak 14 Ocak 2022’de Moskova’da bir araya geldi. Bu görüşme 13 yıl aradan sonra Ankara ile Erivan arasında ilk temas olarak kayıtlara geçti.
Normalleşme adımları çerçevesinde Ermenistan, Dağlık Karabağ savaşı sonrası Türk mallarına yönelik yürürlüğe koyduğu ambargoyu 1 Ocak’tan itibaren sona erdirdi.
Ardından, normalleşme süreci kapsamında Erivan-İstanbul uçuşları, iki yıllık bir aradan sonra 2 Şubat 2022’de yeniden başladı. Uçuşları Ermenistan’dan FlyOne Havayolları ve Türkiye’den Pegasus Havayolları gerçekleştiriyor.
ERMENİSTAN’A CAN SUYU OLACAK
Türkiye, Ermenistan’ın Dağlık Karabağ’ı işgal etmesi üzerine 1993 yılında Ermenistan ile sınırını kapattı. İki ülke arasında diplomatik ilişki de bulunmuyor.
Denize çıkışı olmayan Ermenistan’ın dış dünyaya sadece Gürcistan ve İran sınırı üzerinden açılabiliyor. Ermenistan’ın diğer iki komşusu, Türkiye ve Azerbaycan, ile kara sınırları kapalı. Bu yüzden Ermenistan kuruluşundan beri büyük zorluklar yaşıyor.
Ermenistan, özellikle Türkiye sınırı kapalı olduğu için ticaretini kuzeyde Rusya ve Karadeniz üzerinden; güneyde ise İran üzerinden gerçekleştiriyor. Ermenistan’ın Avrupa ile ticaretini Türkiye üzerinden gerçekleştirmesi Erivan yönetimini ve ekonomisini büyük ölçüde rahatlatacaktır.
Ermenistan’ın nüfusu yaşadığı ekonomik zorluklar nedeniyle sürekli dışarıya göç veriyor ve ülke nüfusu 1991’de Sovyetler Birliği’nden bağımsızlığını kazanmasından sonra 2012’ye kadar düzenli olarak azaldı. 2012 yılından sonra nüfusta az da olsa bir artış kaydedildi.
1989’da 3,3 milyon civarında olan Ermenistan nüfusu şimdilerde 2 milyon 950 bin civarında. Ülke dışında ise yaklaşık 8 milyon Ermeni kökenli insan dünyanın dört bir tarafına dağılmış durumda. Ermeni diasporasının en yoğun olduğu ülkeler ise sırasıyla Rusya, ABD ve Fransa.
Türkiye ve Ermenistan, 2009’da İsviçre’nin arabuluculuğunda diplomatik ilişkilerin tesisi ve siyasi, ekonomik ilişkilerin geliştirilmesini amaçlayan ve Zürih Protokolleri olarak bilinen iki belgeye imza atmış ancak Bakü’nün Ankara’ya sert tepkisi nedeniyle protokoller askıya alınmıştı.
Kanada, Türkiye’ye vermediği insansız hava aracı kameralarını Ukrayna’ya verecek
