BOLD – 2022 Hukukun Üstünlüğü Endeksi’ne göre Türkiye’de hukuk devletine bağlılık geriliyor. Hukukun üstünlüğü konusunda bu yıl 140 ülke arasında 116’ncı sırada yer alan Türkiye, hükumetlerin hukuka bağlılığı sıralamasında 140 ülke arasında 135’inci oldu.
TÜRKİYE KENDİ BÖLGESİNDE SON SIRADA YER ALDI
Dünya Adalet Projesi (WJP), 2022 Hukukun Üstünlüğü Endeksi’ni yayımladı. Ülkelerin hukukun üstünlüğüne bağlılıklarının ölçüldüğü raporda Türkiye, 140 ülke arasında 116’ncı, kendi bölgesinde ise en son sırada yer aldı. Bugün açıklanan raporda, dünya genelinde hukukun üstünlüğünün tehlikede olduğuna, şiddet, yolsuzluk ve cezasızlığın küresel çapta milyonlarca insanı etkilediğine vurgu yapıldı.
HÜKUMETLERİN OTORİTER EĞİLİMLERİ ARTIYOR
DW Türkçe’nin haberine göre raporda, giderek artan sayıda hükumetin otoriter eğilimler benimsediğine işaret edildi. Raporda “Hesap verilebilirliği, yasaların adil bir şekilde uygulanması ve insan haklarının koruması için gereken kurumsal mekanizmalar zayıflıyor” tespiti yapıldı. WJP’ye göre hukuk devletine bağlılıkta yaşanan gerilemede artan otoriterleşme ve hukukun üstünlüğünde uzun dönemli erozyon etkili oldu. Son bir yılda ülkelerin yüzde 61’inde hukukun üstünlüğüne bağlılığın azaldığını gözler önüne seren raporda, “Dünya genelinde hukukun üstünlüğünün güçlendirilmesi ve gücün keyfi kullanımının önlenmesi için yapılması gereken daha çok iş var” ifadelerine yer verildi.
TÜRKİYE HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜNÜN GERİLEDİĞİ ÜLKELER ARASINDA
Açıklanan rapora göre hukukun üstünlüğüne en çok uyan ülke Danimarka. Bu ülkeyi Norveç, Finlandiya, İsveç, Hollanda ve Almanya izliyor. ABD 26’ncı sırada yer bulurken, listenin sonunda, Afganistan ve Kamboçya’dan sonra, Venezuela yer aldı. 140 ülkenin hukukun üstünlüğüne uyumunu yansıtan endekse göre Türkiye bu yıl 116’ncı sırada yer aldı. WJP’nin basın açıklamasında, hukukun üstünlüğünün gerilediği ülkeler arasında Türkiye’nin de bulunduğuna, puanlarında gerileme olduğuna dikkat çekildi.
TÜRKİYE’NİN GEÇTİĞİ ÜLKELER SENEGAL, RUANDA, BURKİNO FASO, TRİNİDAD, TOBAGO
Türkiye, hukukun üstünlüğü bakımından sadece AB ülkeleri, İngiltere, ABD, Japonya ve Kanada gibi ülkelerin gerisinde değil, Uruguay, Birleşik Arap Emirlikleri, Ruanda, Namibya, Botsvana, Malezya, Senegal, Gana, Moğalistan, Burkino Faso, Trinidad ve Tobago’nun da çok gerisinde yer aldı.
Raporda ayrıca ülkeler, bulundukları bölgelere göre de değerlendirildi. Türkiye’ye, Güney Avrupa ve Orta Asya bölgesinde yer verildi. Bu grupta, hukukun üstünlüğü sıralamasında Gürcistan ilk sırayı aldı. Onu Kosova, Kuzey Makedonya, Kazakistan, Moldova, Bosna-Hersek ve Rusya işgalinin sürdüğü Ukrayna izledi. Türkiye ise, Sırbistan, Arnavutluk, Belarus, Kırgızistan ve Rusya’dan sonra, en son sırada yer buldu.
HUKUKA BAĞLILIK SIRALAMASINDA 140 ÜLKE ARASINDA 135’İNCİ
Araştırma kapsamında, hükumetlerin, ülkeyi yönetenlerin, hukuka bağlılıkları da mercek altına alındı. Bu kapsamda yapılan değerlendirmeye göre Türkiye yine listenin son sıralarında, 140 ülke arasında 135’inci sırada yer aldı. Buradaki sıralamada, hükumetlerin ne ölçüde hukuka bağlı oldukları belirleyici oldu. Ayrıca değerlendirmelerin, hükumetlerin yasalar uyarınca ne ölçüde denetlenebilir olduklarına, özgür ve bağımsız medya gibi hükumet dışı denetim süreçlerinin olup olmadığına bakılarak yapıldığı vurgulanıyor.
TEMEL HAKLARDA DA TÜRKİYE EN GERİLERDE
Türkiye, temel haklar bağlamındaki sıralamada da sonlarda, 134’üncü sırada yer alıyor. Bununla birlikte, Türkiye’nin daha üst sıralamada yer aldığı başlıklar da var. Örneğin kamu düzeni ve güvenlik sıralamasında 67’inci sırada yer alan Türkiye, “yolsuzluğun yokluğu” sıralamasında 70’inci, şeffaf hükumet başlığında ise 105’inci oldu.
WJP’nin basın açıklamasında, bu sene dünya genelinde hukuk devletine bağlılıkta yaşanan gerilemede, artan otoriterleşme ve hukukun üstünlüğünde uzun dönemli erozyonun etkili olduğu belirtiliyor. Ayrıca bu yıl, ülkelerin üçte ikisinde temel haklara saygı alanında gerileme olduğunun altı çiziliyor. Yine ülkelerin yüzde 58’inde, hükumetlerin yargı, özgür ve bağımsız basın yoluyla denetlenmesi konusunda da, gerileme olduğu aktarılıyor.
