BOLD – Bank Asya’da mevduat hesabının bulunması, telefonuna Bylock indirdiği iddiası ve barışçıl bir mitinge katılmakla suçlanan öğretmen Mukadder Alakuş, silahlı terör örgütü üyeliği suçlamasıyla 4 Eylül 2018 tarihinde gözaltına alındı. Bir gün sonra çıkarıldığı mahkemece tutuklanan Alakuş’a, gözaltında bulunduğu bir gün boyunca yemek, su ve kullanmak zorunda olduğu ilaçları verilmedi.
DEVLETİN GÖNDERDİĞİ SAVUNMALAR İDDİALARI YALANLAMA KONUSUNDA YETERSİZ
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi, öğretmen Mukadder Alakuş’un başvurusuyla ilgili kararını açıkladı. Gözaltına alma ve tutuklamanın keyfi olduğuna karar veren komite, devletin gönderdiği savunmaların başvurucunun iddialarını yalanlamaya yetmediğine hükmetti. Suç ve cezada kanunilik ilkesinin yok edildiğin altını çizen komite, AYM’nin bireysel başvuru yolunun etkisiz olduğunu vurguladı.
BU ZAMANA KADAR Kİ EN ÖNEMLİ KARAR
İnsan hakları hukukçusu Dr. Gökhan Güneş, BM’nin öğretmen Mukadder Alakuş kararını sosyal medya hesabından değerlendirdi. Güneş’in konu ile ilgili değerlendirmeleri şu şekilde:
BM İnsan Hakları Komitesi, örgüt üyeliği suçlaması ile tutuklanan ve 7 yıl 6 ay ceza alan bir başvurucunun dosyasını incelemiş ve güncel yargılamaları da doğrudan ilgilendiren tarihi nitelikte bir karara imza atmıştır. Öncelikle bu karar, tutuklulukla birlikte işin esasıyla ilgili de verilmiş bu zamana kadar ki en önemli karardır.
VERİLEN CEZA ONANARAK KESİNLEŞTİ
Komite kararına göre başvurucunun terör örgütü üyeliği suçlamalarına dayanak yapılan eylemler; Bank Asya’da açtığı hesabına para yatırması, telefonuna Bylock uygulamasını indirmesi ve barışçıl bir mitinge katılmasıdır. Yerel mahkeme hükmü, yapılan istinaf ve temyiz üzerine onararak kesinleşmiştir.
AYM BİREYSEL BAŞVURU YOLU ETKİSİZ KABUL EDİLDİ
Devlet, başvurucunun henüz @AYMBASKANLIGI önündeki başvurunun sonuçlanmadığını, dolayısıyla iç hukuk yollarının tüketilmediğini ve başvurunun usulden reddi gerektiğini belirtmiştir.
Ancak Komite, başvurucunun davası koşullarında, devletin, AYM önünde, başvurucunun tutukluluğa itiraz için bireysel başvurusunun uygulamada etkili olacağını göstermediğini tespit etmiş ve bu açıdan AYM bireysel başvuru yolunu etkisiz kabul etmiştir.
TUTUKLAMA KEYFİ OLARAK DEĞERLENDİRİLDİ
Komite, başvurucunun tutuklanmasını keyfi olarak değerlendirmiştir. Komite’ye göre, ‘keyfilik” kavramının; makullük, gereklilik ve orantılılık unsurlarının yanı sıra uygunsuzluk, adaletsizlik, öngörülemezlik ve yasal süreç unsurlarını içerecek şekilde geniş bir şekilde yorumlanması gerekir.
Komite, devletin, başvurucunun tutuklanmasını haklı çıkaracak kanıtlar sunmadığını, makullük ve gereklilik kriterlerinin karşılanmadığını, bu nedenle, Sözleşme’nin 9 (1) maddesi kapsamındaki özgürlük ve güvenlik haklarının ihlal edildiğine karar vermiştir.
SUÇTA VE CEZADA KANUNİLİK İLKESİ İHLAL EDİLDİ
Komite bu kararda, çok önemli bir konu olan “suçta ve cezada kanunilik ilkesinin” ihlal edildiğine de hükmetmiştir. Komite, hukukun üstünlüğünün temel ilkelerinden biri olan ceza hukuku alanında yasallık ilkesinin, hem cezai sorumluluğun hem de cezanın, fiilin veya ihmalin işlendiği tarihte var olan kanundaki açık ve kesin hükümlerle sınırlandırılmasını gerektirdiğini hatırlatmıştır.
SUÇLAMALAR TCK VE ULUSLAR ARASI HUKUKA GÖRE SUÇ DEĞİL
Komite’ye göre, başvurucu isnat edilen Bylock uygulamasını kullanması ve Bank Asya’da hesap açması eylemlerini işlediği sırada, bunların TCK ve uluslararası hukuk uyarınca bir suç olduğu yeterince açık ve öngörülebilir değildir.
HAKLARININ İHLAL EDİLDİĞİNE HÜKMEDİLDİ
Komite, TCK 314.maddenin geniş bir tanımı olduğunu da vurgulamıştır. Komite, sadece bir şifreli iletişim aracının indirilmesi ve kullanılması veya banka hesabının bulunmasının başka kanıtlarla desteklenmedikçe, tek başına örgüt üyeliğine delil teşkil edemeyeceğini belirtmiştir. Komite bu nedenle, Sözleşmenin suçta ve cezada kanunilik ile ilgili 15/1. maddesi kapsamındaki haklarının ihlal edildiğine karar vermiştir.
ADİL YARGILAMA HAKKI İHLAL EDİLDİ
Komite, tutuklu başvurucunun bizzat mahkemede bulunarak savunma yapmak istemesine rağmen bu talebinin pratik gerekçeler ile reddedilmesinin ve SEGBİS üzerinde savunmasının alınmasının adil yargılama hakkı ile ilgili Sözleşmenin 14/3-(b), (d), (e) maddesini ihlal ettiğine karar vermiştir.
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER İNSAN HAKLARI KOMİTESİNDEN TARİHİ KARAR
BM İnsan Hakları Komitesi, örgüt üyeliği suçlaması ile tutuklanan ve 7 yıl 6 ay ceza alan bir başvurucunun dosyasını incelemiş ve güncel yargılamaları da doğrudan ilgilendiren tarihi nitelikte bir karara imza atmıştır.
— Dr. Gökhan Güneş (@drgokhangunes) November 20, 2022