NECDET ÇELİK I BOLD
AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterildi. Erdoğan için ilk başvuruyu TBMM yaptı. Başkan Mustafa Şentop, Erdoğan’ın 2022 yılının en önemli olayı sayılan Rusya-Ukrayna savaşındaki barışçıl rolü nedeniyle aday gösterildiğini belirtti.
ŞENTOP: FİKRİN SAHİBİ BİZ DEĞİLİZ
Başkan Mustafa Şentop, aday gösterme fikrinin kaynağını, “Bu fikir, birçok uluslararası toplantıda savaşın durdurulmasına destek veren ülkelerden parlamenterlerin bize teklif ettiği değerlendirmelerle ortaya çıktı.” sözleriyle açıkladı. Erdoğan’ın adaylığı için özel çaba gösterilmediğini savunan Şentop, “Sadece ben adaylık başvurusu yaptıktan sonra bazı ülkelerden arkadaşlarımız, parlamenterler ve senatörler destek verdi.” ifadelerini kullandı.
ERDOĞAN’I ADAY GÖSTEREN ÜLKELER
Erdoğan için barış ödülüne başvuru yapan ülkelerin daha çok AKP hükümetinin etki alanındaki Afrika ülkeleri olduğu görülüyor. 10 ülke arasında bir Avrupa ülkesi yer alıyor. Erdoğan’ı aday gösteren ülkeler şunlar: Pakistan, Endonezya, Macaristan, Japonya, Bangladeş, Cezayir, Umman, Mali, Gabon, Nijer.
KİMLER ADAY LİSTESİNDE YER ALABİLİR?
Şartlara bakınca Nobel Barış Ödülü’nün aday listesinde yer almak hiç zor değil. Nobel Ödülü Komitesi, bir ismi aday gösterebildiği gibi, daha önce bu ödülü almış kişiler, egemen bir devletin hükümetinden bir kabine üyesi de aday önerebiliyor. Bunun yanı sıra sosyal bilimler, tarih, felsefe, hukuk veya din bilimi alanlarındaki profesörler, potansiyel bir kişiyi ödül için aday gösterebiliyor. Daha birçok kişi ve kuruluş, ödül için isim önerebiliyor. Aday, kendisi için başvuru yapamıyor.
Ödül yarışında her adayın birbirine karşı eşit olması da ilgi çeken bir konu. Adaylık sürecinde bir ön seçim de yapılmıyor.
YAKIN TARİHTEKİ İLGİNÇ ADAYLAR
Böyle ilginç bir yöntem ile verilen bu ödülün tarihçesine bakıldığında, ABD Başkanı Donald Trump’ın iki kez aday gösterildiğine rastlanıyor. Rusya lideri Vladimir Putin, Küba’nın 2016’da ölen diktatörü Fidel Castro da bu ödüle aday gösterilen isimler.
Fidel Catro 2001 yılında, ‘gelişmekte olan ülkelere katkılarından’ ötürü Norveçli bir milletvekili tarafından aday gösterildi.
Rusya Devlet Başkanı Putin, Dünya Halklarının Uluslararası Manevi Birliği Akademisi tarafından 2014 yılında Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterildi.
HİTLER, STALİN, MUSSOLİNİ
Nobel Barış Ödülü’nü tartışmalı hale getiren sadece otoriter isimlerin aday gösterilmesi değil. Geçmiş yüzyılda yaşanmış acı olayların kahramanlarının bile bu ödüle aday gösterildiğine rastlanıyor.
Sovyetler Birliği’nin eski diktatörü Joseph Stalin, Prag’dan bir profesörün başvurusuyla 1945 ve 1948’de iki kez aday gösterildi. Başvuruda, Stalin’in İkinci Dünya Savaşı’nı bitirme çabaları gerekçe olarak sunuldu.
İtalya’nın 1925’te işbaşına gelen ünlü faşist diktatörü Benito Mussolini, 1935’te iki kişi tarafından Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterildi. Biri Almanya’dan diğeri Fransa’dan iki bilim insanının yaptığı başvurunun gerekçesi bilinmiyor.
Tarihteki en ilginç adaylık başvurusu Adolf Hitler için yapıldı. Başvuru, İkinci Dünya Savaşı’nın patlak verdiği 1939 yılında yapıldı. İsveç parlamentosunun antifaşist üyesi Erik Gottfrid Christian Brandt, protesto amacıyla Hitler’i aday gösterdi. Ancak adaylık iptal edildi ve o yıl kimseye ödül verilmedi.
İsveçli parlamenterin girişimi, Nobel Barış Ödülü’ne adaylık sürecinin ne kadar kolay olduğunu göstermeye yetiyor. Bu durum, verilen ödülü de tartışmalı hale getiriyor.
NOBEL BARIŞ ÖDÜLÜ NEDİR?
Nobel Barış Ödülü, dinamiti icat eden İsveçli kimyager Alfred Nobel’in vasiyeti uyarınca, her yıl ulusların ve halkların kardeşliği, silah ve orduların azaltılması, ve barış kongreleri düzenlemek için en çok çaba sarfeden kişi, kişiler veya kuruluşlara veriliyor.
Nobel Barış Ödülü, Oslo’daki Norveç Nobel Komitesi tarafından veriliyor. Komite üyeleri, Norveç parlamentosu tarafından seçiliyor.
