TANER DEMİR I BOLD ANALİZ
15 Temmuz darbe girişimi sonrası AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan yeni bir ekonomi modeline geçti. Ekonomistlerin ‘Aile şirketi-Parti ekonomisi’ adını verdiği sistemle Boydak Holding, Koza İpek Holding, Naksan Holding gibi devasa şirketlere el koyuldu.
TÜRKİYE’NİN KASASININ ANAHTARI ERDOĞAN’A VERİLDİ
Darbenin üzerinden 1 ay geçmeden Türkiye Varlık Fonu kuruldu. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 1. Numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesini kendisini Türkiye Varlık Fonu Yönetim Kurulu Başkanı yapmak için çıkardı. Aynı kararnameyle Türk Hava Yolları, Borsa İstanbul, Ziraat, Halkbank, PTT, TCDD gibi devasa kuruluşların bulunduğu Varlık Fonuna aktarıldı.
MİLLETİN 128 MİLYAR DOLARINI HARCADILAR
Türkiye’deki sermayeyi kontrol etmek amacıyla 10 Temmuz 2018 tarihinde Erdoğan damadı Berat Albayrak’ı Hazine ve Maliye Bakanı olarak atadı. 12 Eylül 2018 tarihinde ise 30 milyar dolarlık parayı yöneten Türkiye Varlık Fonu’nun Başkan Vekili yaptı. Başkanlığını ise Tayyip Erdoğan kendisi yaptı. Merkez Bankası’nın 128 milyar doları damat Berat Albayrak zamanında harcandı.
BOYDAK VE KOZA İPEK’İN MALLARI PEŞKEŞ ÇEKİLDİ
Bu süre zarfında 2 bin 761 kurum ve kuruluş kapatıldı. 1000’e yakın şirkete kayyım atanarak el koyuldu. Muhalif sermaye AKP’ye aktarılmış oldu. AKP’li Nurettin Canikli eliyle Boydak’ların içinin boşaltıldığı TBMM tutanaklarına girdi. Koza İpek Holding’e ait Angel’s Peninsula Oteli’ne de Melih Gökçek’in oğluyla çöktüğü ortaya çıktı.
YERLİ VE YABANCI YATIRIMCI TÜRKİYE’DEN PARASINI KAÇIRIYOR
Damadı Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ı 12 Eylül 2018 tarihinde Türkiye Varlık Fonunun Başkan Vekili yapan Erdoğan’ın hamleleri yabancı yatırımcıyı korkuttu. Parasına el koyulmasından korkan yabancı sermaye girişi yavaşladı. 2016’da 12.2 milyar dolar olan doğrudan yabancı sermaye girişi 2019’da 5,6 milyar dolara kadar geriledi. Damat Albayrak’ın ‘At izi it izine karıştı’ diyerek istifa etmesi sonrası da ekonomi dikiş tutmadı. Erdoğan’ın ‘birgün faiz inecek, diğer gün faiz artacak’ politikaları yüzünden Türkiye’deki zenginler paralarını yurtdışına kaçırma yolunu girdi.
HALK FAKİRLEŞTİ, KİŞİ BAŞINA MİLLİ GELİR 8 BİN DOLARA İNDİ
15 Temmuz sonrası kurulan ‘Erdoğanizm’ sebebiyle vatandaş fakirleşti. Kişi başı milli gelir 2016 yılında 9 bin 56 dolar iken 8 bin dolara indi. Dünya Bankası’na göre Türkiye’deki yoksul sayısı 11 milyon kişiyi aştı. Türkiye İstatistik Kurumu’na göre ise 17 milyon vatandaş sosyal yardıma muhtaç yaşıyor. Memur maaşları 22 bin liraya, asgari ücret 11 bin 400 liraya çıkmasına rağmen vatandaş geçinemiyor. Çünkü hergün herşeye zam geliyor. Ev ve araba almak ise hayal oldu. Kredi faizlerinin yüzde 2,50’lere dayanması sebebiyle vatandaş bankalardan kredi çekemiyor.
DOLAR 2,87 TL’DEN 26 TL’YE ULAŞTI
14 Temmuz 2016’da günü 2,87 TL olan dolar, Saray yönetiminin yanlış politikaları sonucu rekor üstüne rekor kırdı. Damat Berat Albayrak’ın göreve gelmesiyle yükselen döviz kuru 2018 ve 2020 yılında yaşanan şoklarla tarihi seviyelere ulaştı. Merkez Bankası’nın 128 milyar doları harcanmasına rağmen Temmuz 2021 itibariyle dolar 8,70 TL, Euro ise 10,30 TL sınırında bulunuyor. Damat gidince 18 liralara çıkan dolar, 20 Aralık 2021 akşamı Kur Korumalı Mevduat sisteminin devreye girmesiyle 11 liraya kadar indi. Ancak yama çözümlerin çare olmadığı bir yıl içinde anlaşıldı. Dolar yeniden 18 liralara çıktı. 14 ve 28 Mayıs 2023 seçimleri öncesi 19 TL’de tutulan dolar, seçim sonrası iki haftada 26 liraya fırladı.
BENZİN 4 LİRADAN, 34 LİRAYA YÜKSELDİ
Her alanda yaşanan çöküş sonrası halkın arabaya binme özgürlüğüne de darbe üstüne darbe indi. 2016 mayısında 4 liraya satılan benzinin litresi her 15 Temmuz yıldönümünde katlandı. Önce 10 liraya sonra 20 liraya çıktı. 15 Temmuz’un 7. yıldönümünde salalar eşliğinde Erdoğan’ın ÖTV zammını imzlamasıyla benzinin litresi 34 lirayı geçti.
HER 100 GENÇTEN 25’İ İŞSİZ KALDI
15 Temmuz sonrasındaki politikalar yüzünden krize giren Türkiye ekonomisi milyonları işsiz bıraktı. Türkiye İstatistik Kurumu işsizlik oranlarını düşük tutmaya çalışsada Temmuz 2023 itibariyle Türkiye’de her 100 gençten 25’i işsiz geziyor.
VATANDAŞIN ENFLASYONU FIRLADI
Yıllarca tek hanelerde gezinen Tüketici Fiyatları Endeksi, Aile Şirketi yönetim modeliyle hızla yükseldi. Market ve pazardaki zamlara yetişemeyen vatandaşlar et ve tavuk yiyemez oldu. Peynirin kilosu 300 lirayı geçti. Kıyma ise 400 liraya ulaştı. TÜİK’e göre bile enflasyon temmuz 2023 itibariyle yüzde 30 fırladı. Halkın enflasyonu ölçen ENAG’a göre ise enflasyon yüzde 120’nin üzerinde.
FAİZLER HALKI İNİM İNİM İNLETİYOR
15 Temmuz öncesi yüzde 9 olan Merkez Bankası politika faizi rekorlar kırdı. Türk tipi başkanlık sisteminde yüzde 24’lere kadar yükselen faiz sebebiyle vatandaşın ödediği her 100 liralık verginin 21 lirası faize gitti. Temmuz 2023 itibariyle Türkiye yüzde 15 faiz ile Kongo’nun önünde yer alırken, bu hafta yapılacak faiz artışıyla yüzde 20’ye ulaşması bekleniyor.
15 TEMMUZ SALASI EŞLİĞİNDE KOY VERGİYİ
Kredi kartı ve kredi faizleriyle bankalara çalışmak zorunda kalan vatandaşlar ise hergün fakirleşiyor. Kim bilir belki bu yüzden Türkiye’de yaşayanlar 15 Temmuz’u hergeçen yıl bir önceki yıla göre daha sönük kutluyor. Neyi kutladıklarını da bilmeden. O gece kim tarafından öldürüldüğü hala belli olmayan 251 vatandaşın vefatını mı kutluyorlar? Hala soru cevapsız.
Ancak bir sorunun cevabı net. 15 Temmuz kılıfıyla herşeyi yaptı Saray rejimi. AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan, 7 yıl sonra 15 Temmuz salasıyla veriyor zamları. Ne diyordu A Haber sunucusu? ‘Ver mehteri’. Aynı onun gibi ‘Sal vergiyi, koy zammı’ diyor AKP Lideri.