BOLD – Macaristan’ın İsrail-Hamas savaşının başlamasından bu yana ilk kez bir bildiriye imza atmasının ardından, Avrupa Birliği liderleri oybirliğiyle Gazze’de “sürdürülebilir bir ateşkese imkan verecek acil insani duraklama” çağrısında bulundu.
Avrupa Birliği liderleri, Brüksel’de süren zirvenin Orta Doğu oturumunda beş ay süren derin görüş ayrılığını sonlandırarak Gazze konusunda hazırlanan ortak bildiriyi kabul etti. Belçika, İrlanda ve İspanya gibi üye ülkeler Ekim ayı sonlarında ateşkes çağrısında bulunurken, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan, bloğun İsrail’in meşru müdafaa hakkına verdiği desteği zayıflatacağı endişesiyle daha önce böyle bir çağrıyı engellemişti.
İsrail’in Gazze’yi hedef alan saldırıları karşısında ortak tavır almakta zorlanan AB liderleri, dün akşam açıklanan ortak bildiride “eşi benzeri görülmemiş sivil can kayıpları ve kritik insani durum karşısında dehşete düşüldüğünü” belirtti. Bildiride, “AB Konseyi, sürdürülebilir bir ateşkese, tüm esirlerin koşulsuz serbest bırakılmasına ve insani yardım sağlanmasına imkan verecek şekilde acil bir ‘insani ara’ çağrısında bulunur.” ifadesi kullanıldı.
Euronews’in aktardığına bildiride, “AB Konseyi, Gazze’deki felaket niteliğindeki insani durum ve bu durumun başta çocuklar olmak üzere siviller üzerindeki orantısız etkisi ve yaklaşan kıtlık riski konusunda derin kaygı duyuyor.” denildi. Gazze’ye tüm yollardan tam, hızlı, güvenli ve engelsiz insani erişimin, sivil nüfusa hayat kurtarıcı yardım ve temel hizmetlerin geniş ölçekte sağlanması açısından hayati önem taşıdığı vurgulanan bildiride, “Sivillerin her zaman korunmasını sağlamak için nüfusun daha fazla yer değiştirmesini önlemek ve nüfusa güvenli barınak sağlamak için acil önlemler alınmalıdır.” değerlendirmesi yapıldı.
VON DER LEYEN TAVIR DEĞİŞTİRDİ, İSRAİL’İ ELEŞTİRDİ
İsrail yanlısı tutum benimsemek ve aşırı Filistinli can kaybı karşısında sessiz kalmakla eleştirilen Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, zirvenin ardından yaptığı açıklamada “Sanırım bu akşamki mesaj birliği çok güçlü bir şekilde hissedildi” dedi. Leyen, “İsrail’in 7 Ekim’in bir daha asla yaşanmaması için mümkün olan her şeyi yapmaya hakkı olduğu kabul edildi (…) ama aynı zamanda sivil yaşamı korumak için mümkün olan her şeyi yapma görevi de var” ifadelerini kullandı. Söyleminde belirgin bir değişiklik yaparak İsrail’den insani yardımların artmasına izin vermesini talep eden Leyen, Gazze Şeridi’ne günlük 500 kamyonluk asgari yardım eşiğine izin verilmediğini söyledi.
ÇEKYA VE MACARİSTAN KARŞI ÇIKIYORDU
Liderler arasındaki uzlaşmaya aracılık eden Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel ise “güçlü ve birleşik açıklamayı” övdü. Belçika, İrlanda ve İspanya gibi üye ülkeler Ekim ayı sonlarında ateşkes çağrısında bulunurken, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan, bloğun İsrail’in meşru müdafaa hakkına verdiği desteği zayıflatacağı endişesiyle daha önce böyle bir çağrıyı engellemişti. Şubat ayında Macaristan hariç tüm AB dışişleri bakanları kuşatma altındaki Gazze şeridinde nihai bir ateşkes çağrısını onaylamış ancak Budapeşte veto yetkisini kullanmıştı.
AB’nin bu kararı, ABD’nin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne Gazze’de bir ateşkes için karar taslağı sunmasının ardından geldi. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, BM Güvenlik Konseyi’ne sunulacak karar tasarısında “rehinelerin serbest bırakılmasına bağlı acil bir ateşkes” için bastıracağını açıklamıştı. Bu karar, İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu’ya yönelik sert bir uyarı ve ateşkesle ilgili BM kararlarını üç kez oylayan ABD’nin tutumunda önemli bir değişiklik olarak görülüyor.
BM GENEL SEKRETERİNDEN AB’YE ÇAĞRI: GAZZE KONUSUNDA ÇİFTE STANDARTTAN KAÇININ
Öte yandan Avrupalı liderleri Ukrayna’ya gösterdikleri tutumu Gazze için de izlemeye çağıran BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, iki savaş bölgesine yaklaşımda ‘çifte standarttan kaçınmaları’ gerektiği mesajını verdi. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, Avrupa Birliği liderlerinden, yüz binlerce Filistinlinin ciddi gıda sıkıntısı çektiği ve olası kıtlık tehdidi altında olduğu koşullarda, Ukrayna’da gösterdikleri uluslararası hukuka saygıyı Gazze için de sergilemelerini istedi.
Avrupalı liderleri Ukrayna’ya gösterdikleri tutumu Gazze için de izlemeye çağıran Guterres, iki savaş bölgesine yaklaşımda ‘çifte standarttan kaçınmaları’ gerektiği mesajını verdi. Brüksel’de düzenlenen AB Liderler Zirvesi’ne katılan Guterres, liderlerden BM Tüzüğü ve uluslararası hukukta yer alan standartlara saygı göstererek birlik içinde güçlü durmalarını istedi. AB Konseyi Başkanı Charles Michel ile birlikte basına açıklamalarda bulunan Guterres, “Uluslararası insancıl hukukun temel ilkesi sivillerin korunmasıdır. Ukrayna’da olduğu gibi Gazze’de de çifte standart olmaksızın (sivillerin korunmasına dair) ilkelere bağlı kalmalıyız.” dedi.
Guterres, şöyle devam etti: “Süper güçlerin birbirleriyle savaş halinde olduğu kaotik bir dünyada yaşıyoruz; herhangi bir ülke veya herhangi bir silahlı grup, hesap verebilirlik olmadığı için istediği her şeyi yapabileceğini düşünüyor. Kaotik bir dünyada yaşadığımızda ilkelere bağlı kalmak çok önemlidir.”
27 ülkeli Avrupa Birliği, İsrail ve Filistin meselesine yaklaşımda uzun zamandır derin bir bölünmüşlük yaşıyor. Analistlere göre, 7 Ekim’den itibaren başlayan savaş, Birlik içindeki bu farklılıkları gözler önüne serdi. Öte yandan can kaybı 32 bine yaklaşırken, ateşkes çağrısında bulunan ülkelerin sayısı da artıyor. Buna karşın, Avrupa Birliği neredeyse blok halinde Rusya’nın Ukrayna’ya karşı iki yıldır sürdürdüğü savaşı ‘varoluşsal bir tehdit’ olarak görüyor. Kiev’e silah ve mühimmatın yanı sıra milyarlarca euroluk mali destek sağlıyor.
Bölünmüşlüğe işaret eden ve ülkesi Filistin’in en güçlü destekçileri arasında yer alan İrlanda Başbakanı Leo Varadkar, “Dürüst olmak gerekirse Filistin’deki korkunç krize verilen tepki, Avrupa’nın en iyi anı değildi.” yorumunda bulundu. Varadkar, “(Filistin’e yaklaşımımızın) Avrupa’nın Ukrayna’yı savunma çabalarını özellikle zayıflattığını düşünüyorum çünkü küresel güney olarak adlandırılan, yani dünyanın çoğunu temsil eden ülkeler, Ukrayna’ya karşı Avrupa’nın eylemlerini Filistin’e karşı alınan tutumla karşılaştırıyorlar ve bunu çifte standart olarak yorumluyorlar. Bence haklılar.” dedi.
BELÇİKA BAŞBAKANI: GAZZE’DE OT YİYEREK BESLENEN İNSANLAR VAR
Belçika Başbakanı Alexander De Croo da Gazze’de yaşananları “dramatik” olarak niteledi. De Croo, “Bugün ot yiyerek beslenmeye çalışan insanlar görüyoruz. Kıtlığın eşiğinde olan insanlar. Avrupa’nın takip etmek yerine liderlik etmesi gerekiyor ve artık net olmamızın zamanı geldi: derhal ateşkes talep etmek, rehinelerin serbest bırakılmasını talep etmek” sözleriyle Brüksel’den acil adım atmasını istedi.
Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de, Avrupalı liderlerden İsrail’e, “Gazze’ye gıda girişini engellemeyi durdurma ve sivilleri koruma” mesajı vermesini istedi. “Gazze’de yaşananlar insani kriz değil, insanlığın başarısızlığıdır.” diyen Borrell, şu şekilde konuştu: “Bugün Gazze’de yaşananlar insanlığın başarısızlığıdır. Bu bir insani kriz değil. Bu insanlığın başarısızlığıdır. Bunun nedeni; bu bir deprem ya da sel felaketi değil, bombardıman. İnsanlar çok aç. Özellikle çocuklar yemek yiyemedikleri için çok hastalar. Gazze’deki durum (olabilecek) en kötü vaziyette. Gazze’deki durumu anlatacak kelime de yok.” AB liderlerine çağrıda bulunan Borrell, “AB Konseyi’nin İsrail’e güçlü bir mesaj vermesini umuyorum: ‘Gazze’ye gıda girişini engellemeyi durdur, geçişe izin ver, sivilleri koru’.” dedi.