TOBB verilerine göre ocak ile temmuz ayları arasında en çok kapanan şirketler elektrik ve inşaat şirketleri oldu. Sektörün dev şirketleri de devlete borçlarını ödemeyince çare elektrik ve doğal gaza astronomik zam yapmakta bulundu.
BOLD – BirGün’den Ozan Gündoğdu’nun haberine göre Türkiye’nin gayrisafi yurt içi hasılası (GSYH) 2008 ile 2018 yılları arasında döviz kuru cinsinden neredeyse hiç artmadı. 2008’de 742 milyar dolar olan GSYH 2018 yılına gelindiğinde 10 yılda sadece yüzde 5 artarak 784 milyar dolara yükseldi. Ancak buna karşılık özellikle enerji ve inşaat şirketlerinin borçları akıl almaz boyutlara ulaştı.
10 YILLIK ACI MANZARA
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun (BDDK) verilerine göre 2009 haziranından 2019 haziranına kadar geçen 10 yıl içinde inşaat sektörünün borcu 14,9 milyar dolardan 41,8 milyar dolara yükseldi. Elektrik, gaz, su kaynakları üretim ve dağıtımını oluşturan enerji sektörünün 2009 haziranındaki kredi borcu 5,6 milyar dolardı. 2019 haziranına gelindiğinde rakam 36,1 milyar dolara ulaştı.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) verilerine göre ocak ile temmuz ayları arasında en çok kapanan şirketler de aynı zamanda elektrik ve inşaat şirketleri.
Yılın ilk 7 ayında en çok kapanan anonim şirketler içinde enerji sektörü, 255 elektrik enerjisi üretimi şirketi ile başı çekiyor. Kapanan şirketlerin yüzde 18,9’u elektrik üretimiyle uğraşıyor. En çok şirketin kapandığı ikinci faaliyet ise 136 şirketle ikamet amaçlı olan veya olmayan binaların inşaatıyla uğraşan şirketler. Kapanan anonim şirketlerinin yüzde 9,8’i bu sektörden çıkmış durumda.
“BORCUNUZU ÖDEYİN” İHTARI
11 Aralık 2018’de Türkiye’de ajanslara kamuya ait Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ) hakkında bir haber düştü. Habere göre EÜAŞ’a borçlu olan elektrik üretim ve dağıtım şirketleri borcunu ödemediği için EÜAŞ’ın bu şirketlere ihtar çektiği bildirildi. Şehir içi elektrik dağıtım şirketleri ile Elektrik Üretim AŞ arasında faiz anlaşmazlığı yaşandı. EÜAŞ’ın yüzde 2 yerine yüzde 4 faiz uygulama isteğine şirketler tepki gösterdi. Dahası EÜAŞ’ın bu şirketlerden 3,5 ila 4 milyar lira alacağı olduğu henüz yalanlanmadı.
Piyasa mekanizması içinde EÜAŞ ve BOTAŞ gibi kamu şirketleri buna benzer borçlarını tahsil edemedikçe kendi finansman maliyetleri artıyor. Bunun sonucu döviz kuru artmış olmamasına rağmen elektrik ve doğal gazda fahiş fiyat artışları yaşanıyor.
Öte yandan gerek enerji gerekse inşaat sektörü aynı zamanda kamu kesiminin ihaleler yoluyla yönlendirebildiği en temel sektörlerden. Dünya bankasının 2018’de yayımladığı raporuna göre dünyada kamudan en fazla ihale alan inşaat şirketlerinde ilk 5 şirketin 4’ü Türk. Dünyada kamudan en çok ihale alan 5 inşaat şirketi; Cengiz Holding, Limak Holding, Kolin Grup, Kalyon Grup ve Brezilyalı Odebgracht SA…
ENERJİYE DE EL ATTILAR
Bu şirketler her ne kadar inşaat şirketleri olsalar da zaman içinde holdingleşen yapılarıyla enerji sektörüne de el attı. Aynı zamanda Türkiye’nin de en büyük inşaat şirketlerini oluşturan şirketlerin hemen her birinin çift haneli sayılarda Hidroelektrik Santral (HES) projesi bulunuyor.
Kolin Grubun, doğal gaz ve elektrik dağıtımıyla uğraşan toplamda 13 adet enerji şirketi var. Şirketlerin içinde Boğaziçi Elektrik Dağıtım gibi büyük şirketlerin yanı sıra AKKÖY Enerji Üretim AŞ gibi HES işletmecisi şirketler de bulunuyor.
Kalyon Grup bünyesinde Kalen Enerji adında bir enerji şirketi bulunuyor. Bu şirket eliyle 3 HES projesi tamamlanmış durumda.
Cengiz Holdingin 3 adet tamamlanmış, 4’ü ise devam etmekte olan 7 adet HES projesi bulunuyor. Şirket aynı zamanda elektrik ve doğal gaz dağıtımıyla da uğraşıyor.
Limak Holdingin bünyesinde Limak Enerji adı altında bir enerji şirketi barınıyor. Limak Enerjinin işletmede olan 8 ve inşa halindeki 2 HES’i bulunuyor.
KUVVETLİ İLİŞKİLER!
İki sektörün de en büyük şirketleri AKP hükumetiyle kuvvetli ilişkiler içinde bulunuyor. İnşaat sektörünün devlerinin aynı zamanda enerji sektöründe de yatırımları bulunuyor. Enerji sektöründe BOTAŞ ve EÜAŞ gibi kamu devleri elektrik ve doğal gazın piyasa fiyatını belirleyebiliyor. BOTAŞ ve EÜAŞ’ın borçları olduğu gibi borca batık inşaat ve dolayısıyla enerji şirketlerinden de alacağı bulunuyor.
Üç yıldır sesimi kimseye duyuramadım, eşim hapiste çıldırmak üzere